Weatherby serisinin en küçük fişeğinin ömrü kısa oldu, çünkü pek az bir zaman sonra çok daha ekonomik silahlarda kullanılan .22-250 kalibrenin gölgesinde kaldı. Ancak doğru doldurulursa* dağ keçisi ve tekelerin avı için uygun ve etkili bir .22 kalibre olacaktır.
.224 Weatherby magnum fişek 1963 ile 1964 yılları arasında piyasaya sürülmüş olsa da, bu fişeğin geliştirilmesine yönelik çalışmalar, Roy Weatherby’nin 1964 yılında American Rifleman dergisinde çıkan bir basın bildirisine bakılırsa, o tarihten yaklaşık 10 yıl önce başlamıştı.
Bu gecikmenin nedeni bu küçük fişeğe uygun bir tüfeğin bulunmayışıydı, çünkü bütün Weatherby silahları “Mark V” adı verilen uzun ve masif sürgü mekanizmasına sahipti ve bu sürgü kovan uzunluğu sadece 49 mm, kovan tabanı çapı ise yalnızca 10,9 mm olan .224 kalibre fişeğin boyutlarına uygun değildi.
Bu nedenle, 1963 yılından birkaç yıl önce Weatherby bu fişeğe uygun bir tüfek geliştirme kararı aldı. Bu tüfek temelde Mark V sistemine dayanacak, ama 9 adet yerine 6 adet küçük kilit takozu bulunan daha kısa ve kompakt bir sürgüye sahip olacaktı. Bu yeni fişek .224 Weatherby magnum “Varmintmaster” adıyla piyasaya sürüldü (normal fişekten epeyce daha uzundu) ve aslında hiçbir zaman piyasaya çıkmamış olan bir başka fişeğin, .220 Weatherby Rocket’in daha geliştirilmişi olarak lanse edildi. Nitekim California’lı Roy Weatherby önceleri .220 Rocket adlı fişeği denemişti ve daha sonra piyasaya sürdüğü tüm fişeklerin atası aslında oydu.
Weatherby tarafından dizayn edilen bütün fişeklerin temel yapısında olduğu gibi, .224 kalibrede de Kuşaklı (belted) tip bir kovan ve birleşen çift kemerli tipte karakteristik omuz mevcuttu.
Bu fişek bütün Weatherby fişeklerin içinde en küçüğüydü ama en yenisi değildi, zira 1964 yılından sonra Weatherby piyasaya .416, .375, .30-.378 ve .338-.378 gibi fişekler sürmüştü.
KISA BİR ÖMÜR
.224 kalibre aynı zamanda Weatherby serisinin piyasaya çıktıktan birkaç yıl sonra üretimine ara verilen yegane fişeğiydi. Daha 20 yılını doldurmamıştı ki, 1985-1986 yılları arasında bu fişeğin üretimi durduruldu. Daha doğrusu Weatherby o yıllarda bu kalibredeki tüfeklerin üretimini durdurdu, ama fişek sınırlı sayıda üretilse de birkaç yıl daha piyasada satışta kaldı. Günümüzde Amerika Birleşik Devletlerindeki küçük fişek fabrikalarında halen 55 grain çekirdeklerle üretilmeye devam ediyor.
Diğer başka tipte Weatherby fişekler gibi, bu fişek de kendi kalibresindeki diğerlerinin rekabetine, özellikle de aynı performansa sahip .22-250 kalibrenin rekabetine dayanamadı, çünkü Weatherby tüfekler Remington veya Winchester tüfeklerin neredeyse üç katı fiyatla satılıyorlardı, ama balistik açıdan onlara nispeten fazla bir üstünlükleri yoktu. Ama Weatherby markasını taşıyan diğer bütün fişekler o devirde kendileriyle aynı kalibreye sahip başka markaların fişeklerinden daha güçlüydüler.
Artık bu fişeğin piyasada çok güç bulunabilir olması nedeniyle, bu kalibre bir tüfeğe sahip olanların silahını kullanabilmek için tek çaresi kendi fişeğini kendisinin doldurması. Nitekim günümüzde Bignami firması halen .224 kalibre boş kovan satmaya devam ediyor. Gun Digest dergisinin 2006 yılı son baskısında ise,bu kalibrede doldurulmuş olarak hazır şekilde satılan tek bir fişeğe işaret ediliyor, bu da 55 grs çekirdekli, saniyede 3650 feet hızla itilen (1113 metre/saniye), 225 kgm kinetik enerjiye sahip bir fişek ve fiyatı 20’lik kutularda 32 dolar. Buna karşılık bir kutu .22-250 almak isterseniz ödeyeceğiniz rakam 12-13 dolar. .22-250 kalibreye nispeten .224 kalibre daha yüksek yoğunluklu bir fişek, yani Cip normlarına göre diğeri 4.050 bar basıncı aşamazken, bu fişek maksimum 4.400 bar basınçlarla çalışabiliyor. Böyle yüksek bir çalışma basıncı fişeğin göreceli olarak küçük bir kovan tabanına sahip olmasıyla birleşince, “large rifle” tipi kapsül kullanan bu fişeğin yegane gerçek kusuru ortaya çıkıyor: Kovanın taban bölgesindeki aşırı kırılganlığı ve kapsül yuvasında sıkça görülen göçmeler kovanları kullanılamaz hale getiriyor. Kovanın doldurulabilmesi için çok sayıda farklı barut ve malzeme mevcut. Bunlardan daha enerjili olanlarla yüksek basınçlar elde edilebilir, orta dereceli enerjiye sahip olanlarla da daha risksiz dolumlar yapılabilir.
.224 Weatherby magnum “proprietary cartridge” (kendi tüfeğinin fişeği) olarak tanımlanabilir. Resimde onu piyasa malı diğerleriyle görüyorsunuz. Soldan: .222 ve .223 Remington, .222 Remington magnum.
.224 Weatherby magnum kendisine eşit veya daha düşük yoğunlukta piyasa malı fişeklerle görülüyor. Soldan: .224 Weatherby, .22-250, .225 Winchester. En sağdaki ise çok yüksek yoğunlukta ve katalog değeri olarak 48 grain mermiyi 1.280 m/saniye hız ve 260 kgm kinetik enerjiyle itme kapasitesi olan .220 Swift
Ben bu barutlardan 11 tanesi üzerinde çalıştım: En güçlü olan Norma 201 ve Vectan Sp 10 tipi baruttan, orta dereceli Imr 4064 ve 4320, Vectan Tu 5000 ve Vihtavuori N140 barutlara kadar, ya da progresif tipte olanlardan (yavaş yanan) Winchester 748 ile 760, Vectan Tu 7000, Norma 203, Vihtavuori N540 gibi barutlar mevcut. İncelediğim dört adet çekirdek tipi ise: Bir tane 50 grain Speer Jsp, bir tane 53 grain Winchester Jhp, iki tane de 55 ve 60 grain Hornady. Bu sonuncunun 55’lik olanı Jsp (Jacketed Soft Point = Gömlekli Yumuşak Uçlu), 60’lık olan ise Jhp (Jacketed Hollow Point = Gömlekli Çukur Uçlu).
Bütün Weatherby tüfeklerde olduğu gibi, bu yazımızın konusu olan .224 kalibreli olanın da namlusu oldukça iyi bir free bore (Boğaz,namlunun başlangıcındaki yivsiz kısım) değere sahip. Bu parametrenin basınç konusunda önemli olması nedeniyle aşağıdaki bölümde bu yazımızda incelediğimiz fişek dolum tiplerine ait free bore değerlerini sunuyorum ve her zaman yaptığım gibi aynı ağırlıkta farklı mermiler kullanılması halinde bu değerlere uyulmasını tavsiye ediyorum: 50 grs Speer Jsp için 6,0 mm (Oal 59,3 mm); 53 grs Winchester Jhp ve 55 grs Hornady Jsp için 3,5 mm; 60 grain Hornady Jhp (62,8 mm) için de 4,8 mm.
TEST ATIŞLARIMIZ
Bu test için dolu fişeklerden geri elde ettiğim kovanları ve Winchester Large rifle magnum kapsülleri kullandım.
Benim yeniden doldurduğum fişekler olsun, yıllardır kenarda köşede sakladığım piyasa malı fişekler olsun, 26 inç yani 660 mm uzunluğunda namlusu olan bir Weatherby tüfek ile atıldılar.
Yaklaşık on-on beş sene öncesine kadar piyasada bu tüfeğe uygun üç farklı tip fişek bulunuyordu ve bunların hepsi de (Norma, Hornady ve Nosler) Jsp tipi 55 grain çekirdekliydi. Norma fişeklerle yaptığım atışlarda sadece 3.528 feet/saniye (1.075,3 metre/saniye) gibi düşük mermi hızı ve 210 kgm kinetik enerji tespit ettim. Hornady ve Nosler mermili fişeklerle ise atış hızı oldukça iyiydi. Sırasıyla 3737 ve 3.720 feet/saniye hız ve 235,8 ile 233,6 kgm kinetik enerji ürettiler.
Sadece daha progresif tipte barutlarla bu enerji değerlerini birkaç kez az da olsa aşabildim. Örneğin 35,0 grain Vihtavuori N540 ile kullandığım 55 grain Hornady mermi 3.795 feet/saniye hıza ve 243,3 kgm kinetik enerjiye erişti.
Doldurulmuş diğer fişeklerin büyük kısmı 210 ile 230 kgm arasında kaldı. Kanaatimizce bu fişek için, mermi ağırlığına bakmaksızın, en iyi kinetik enerji değeri 220-225 kgm. Av amaçlı kullanımda bu enerji değeri 55-60 grain mermilerle en iyi sonucu verebilir. Bu fişek için en iyi performans gösteren barutlar N140, 4320, 748 ve özellikle de .224 Weatherby için en ideali diyebileceğimiz N540. Uygun dozda dolum yapmak için yeterli yoğunluğa sahip olmasalar da Norma 203 ve Vectan Tu 7000 ile de iyi sonuçlar elde edilebilir. Bu iki barutun her ikisi de iyice sıkıştırılmak isteniyor, o yüzden dolum yapan adına ek bir emek gerektiriyorlar.
.224 Weatherby fişeğin tabanı 10.9 mm, .22-250 kalibreninki ise 11.9 mm. Bu yüzden daha kırılgan, çünkü kapsül yuvasını saran metal kalınlığı yarım milimetreden az. Dolayısıyla, sürekli dolum yapıldığında kapsül yuvasında göçmeler ve gevşemeler oluyor.
Çalışmamın sonunda kapsül yuvalarının gevşemiş olduklarını gördüm. Bu aşırı basınçtan kaynaklanan bir şey değil, sadece kovan tabanlarının kırılganlığı nedeniyle ortaya çıkan bir durumdu. Nitekim hiç yüksek basınç emaresine, örneğin sürgünün sert açılmasından kaynaklanan işaretlere, yüzeyi kraterleşmiş veya dümdüz olmuş kapsüllere rastlamadım. Bunların kesinlikle Saami veya Cip normlarına göre .224 için belirlenen basınç değerleri aşıldığı zaman ortaya çıkan emareler olduğunu biliyoruz. Kovanlardan hiç biri boyun veya gövde kısmında kırılma yaşamadı. Yanlış hatırlamıyorsam, daha birkaç yıl öncesine kadar .224 Alp dağlarında dağ keçisi, teke ve benzeri hayvanların avına çıkan avcılar tarafından oldukça geniş kullanım alanı buluyordu. Bu kalibre, iyi kalite mermi kullanıldığında 200-250 metre mesafelerden mükemmel sonuçlar veriyordu.
Günümüzde birçok avcı rüzgara daha duyarlı olan 6 mm, veya daha yüksek kinetik enerji açığa çıkaran ve daha uzak mesafeye atış sağlayan .257 veya 6,5 mm gibi daha iri kalibrelere geçtiler. Buna rağmen, .224 Weatherby çok iri yapıda olmayan çift tırnaklıların avı için hala güzel, şık ve keyifli bir fişek olmaya devam ediyor. Ne yazık ki aynı serinin daha iri çaplıları gibi o da günümüzde artık piyasada bulunmaz oldu.