Yivsiz Av Tüfeği Temizlik Rehberi

Av sezonu tüm hızıyla devam ediyor, peki ya tüfeğinizin bakımları tam mı?

Yaygın bir deyiş olan “Tutukluk yapan silah ağırlığınca metal kadar değerlidir.” sözünün, yalnızca mekanik olarak kusurlu silahlar için söylendiğini düşünüyorsanız eğer, yanılıyorsunuz. En başarılı firmaların mekanizmalı bile yoğun bir kir tabakası sebebiyle tutukluk yapabilir. Bu hususa “Benim silahım otomatik değil, nasılsa tutukluk yapmaz!” gibi bir yaklaşım benimsemek, “Nasılsa ekmeğimi kesim tahtası üzerinde kesiyorum, tezgâhım pis de olsa olur!” demekten farksızdır. Ayrıca biriken kire müdahale etmemek, uzun vadede silahınızı mekanik olarak aşınmaya iter ve ömrünü kısaltır. Bunun en başlıca sebeplerinden biri, kir tabakasının silah yağınızın görevini yapmasına engel olmasıdır.

Ayrıca silahınız binlerce avroluk bir özel yapım Avrupa tüfeği ya da sadece birkaç yüz liralık bir ikinci el tüfek olsa bile insanın kendi aletine bakım yapmasının hazzına değinmiyoruz bile! Bu sebeple bu yazımızda farklı mekanizma çeşitlerine sahip çeşitli yivsiz tüfeklere yapılan bakımlar ve bu bakımların amaçları üzerine bir yazımızla karşınızdayız.

Genel olarak silah bakımını 3 periyoda bölebiliriz:

*Atış Sonrası Bakım (Günlük Bakım)

*Aylık Bakım

*Yıllık Bakım

İlk olarak atış sonrası bakımı ele alalım:

Bu bakım tipi, atıştan sonra günübirlik olarak yapılması tavsiye edildiğinden dolayı “günlük bakım” olarak da bilinir. Burada amaç, temiz ve sıcak tüfeğe yeni yapışan kirlerin zahmetsizce sökülmesi ve silahın yağlanmasından ibarettir. Bu bakımı ne kadar geciktirirseniz kirlerden kurtulmak da o kadar zor olacaktır. Bu sebeple av sahasına yanınızda küçük bir bakım seti ile gitmenizde ciddi yarar var. Böylece 1 hafta sonra tüfeği açıp yarım saatinizi ayırmak yerine 10 dakika içerisinde tüfeği tertemiz yapabilir ve gönül rahatlığıyla kılıfınıza kaldırabilirsiniz.

Aylık bakım ise bir çeşit muhafaza tekniğidir: Bu bakım, tüfeğinizi bekleme esnasında yüzeyine yapışan tozlardan arındırmak ve silah yağını canlı tutmak suretiyle tüfeğin atışa her an mekanik olarak sağlıklı bir şekilde hazır olması için yapılır. Aylık bakım dendiği için senede 12 kere yapma zorunluluğu olduğunu sanmayın sakın! Kullanılmayan bir tüfeğe 3-4 ayda bir bu bakımı uygulamak yeterli olacaktır. Bu bakımın en mühim özelliği ise uzun süre bekleyen silahlar üzerinde pas ve çil oluşumuna karşı etkili olmasıdır. Eğer silahınızı çok nadir kullanmıyorsanız kesinlikle “vıcık vıcık” yağlamayı tavsiye etmiyoruz. Aşırı yağlama tekniği yalnızca çok uzun süre kullanılmayacak olan silahlara uygulanır, bu sebeple genelde fabrika çıkışı silahlar kutudan vıcık bir şekilde çıkar, çünkü üretici firma silahı depoda birkaç yıl beklese bile paslanmaması için bu yöntemi uygulamıştır. Eğer siz de bu bakımın uzun vadeli olmasını istiyor ve silahınızı vıcık bir şekilde bırakıyorsanız atış öncesinde muhakkak silahınızı fazla yağlardan arındırınız, fazla yağ aynı zamanda fazla kir tutabilme sorununu da beraberinde getirir. Ayrıca her yerinize silah yağı kusması da muhtemel.

Yıllık bakım için ise uzman silahçınıza gitmenizi tavsiye ediyoruz:

Her ne kadar iç tertibatlar patlama bölgesinden saclarla yalıtılmış olsalar da toz tutmaları ve uzun vadede barut artıkları biriktirmeleri işten bile değil. Bu sebeple aşınma, pas, çillenme ve benzeri durumlara karşın tıpkı diğer parçalara bakım yaptığınız gibi aynı işlemleri horozlarınıza, yaylara iğnelere ve diğer kapalı parçalara yapmanız gerekmektedir. Elbette ki bu işlem yine silahı ne kadar sık kullandığınızla paralel bir periyoda sahip olmalıdır ki maksimum senede bir kere yaptırmak yeterli olacaktır.

Bu son aşama silahınızın içeriden çürümesine karşı atılan bir adımdır ve bulunduğunuz bölge ile kullanım sıklığınıza göre farklılık gösterebilir. Örneğin silahını sıkça kullanan ve rutubetli bir bölgede ikamet eden bir avsever iseniz bu bakımı kesinlikle atlamamanız gerekmektedir, en kaliteli çelikler bile rutubet ve kir bileşimine bir yere kadar (hele ki kapalı bir bölümde ise) dayanabilmektedir. Bu bakımı silahçınıza yaptırmanızı tavsiye etmemizin nedeni ise, silahınızın görsel bütünlüğünü tamamlayan parçalar üzerinde zımba ya da tornavida izi bırakmamanız için bu işi senelerdir yapan ellerin zanaatinden faydalanmanızdır. Bu iş yalnızca söküp aynı parçaları doğru bir şekilde takmaktan ibaret değildir!

Nasıl Bakım Yapılır?

Burada tüfekleri daha kolay bir şekilde sınıflandırmak için çalışma mekanizmalarının benzerliklerine göre iki kategoride inceleyeceğiz:

Kırmalı Tüfekler: Tek kırma, süper poze ya da çifte Mekanizmalı Tüfekler: Otomatikler ve pompalı tüfekler Yapacağımız ilk işlem elbette ki ilk olarak TÜFEKLERİN NE AĞIZLARINDA NE DE BESLEME SİSTEMLERİNDE FİŞEK KALMADIĞINDAN EMİN OLMAK! Kırmalı Tüfekler: Güvenilirlik, zarafet ve basitlik bakımından asırlara halen meydan okuyan kırmalı tüfekler, temizlik aşamasında da sahibini bir o kadar az yoran silahlardır. Kırmalı tüfeğinizi sökmek için el kundağını gövdeden ayırmak ve namluyu kırarak açmak yeterlidir. Ön kundak bu tip tüfeklerde namluyu kubuza kilitleyen parça görevini görür. Kısacası ön kundak söküldükten sonra silahınızı doldurma hareketini yapmanız çok büyük bir ihtimalle namlunun ayrılması için yeterli olacaktır. Bu sayede elimize 3 adet parça geçmiş olacak:

Kırmalı tüfeklerin çoğunluğu, resimde olduğu gibi sökülmektedir

*kubuz ve dipçik grubu

*ön kundak

*namlu

Ön kundağa zaten herhangi bir derin temizlik işlemi uygulamaya gerek yok, fakat siz yine de metal kilit tertibatlarını çil ve pas tehdidine karşı görsel olarak inceleyin. Eğer pas ve ya çil görürseniz, pas çözücü solventiniz ve diş fırçanız ile buraya müdahale edin. Lekelerin inatçı olması durumunda bronz fırça da işinizi görecektir. Eğer diş fırçası ya da bronz fırçanız yoksa, harbi takımınızın fırçalarını aynı işlev için kullanabilirsiniz.

Namlu grubunu temizlemek ise ya en kolay ya da en zahmetli yer desek yanlış olmaz. Neticesinde bu tamamen temizlemeyi ne kadar ihmal ettiğiniz ile alakalı bir durum! Eğer kirler fazlasıyla inatçıysa elbette bronz harbi ucu ve iyi bir temizlik solventi işinizi görür, belki biraz fazla fırçalarsınız ama neticede kirlerin üstesinden gelirsiniz. Akabininde pamuklu harbi ucu ile parçaladığınız pislikleri toplayıp namluları ışıklı bir ortama doğrultun. Eğer düzgün bir yansıma gözlemliyorsanız iç temizlik tamam demektir!

Bronz harbi, solvent ve pamuklu harbinin ardından namludaki temizlik net bir şekilde görülmekte Eğer silahınızı şok kullanmadan ateşlediyseniz (ki tavsiye etmiyoruz!) geçme dişlerin de arasını temizleyerek yalama yapma riskini azaltın. Elbette sabit şoklu tüfeklerde böyle bir risk söz konusu değil. Namlu grubunda en az namlunun içi kadar önemli diğer yerler kovan çıkarma tertibatlarıdır. Ejektör ya da ekstraktörlerinizin hareket kanallarında ve namlu grubunun fişek tablasına dayandığı yüzeyde kesinlikle pislik kalmadığına emin olun,

Yüzeyler tamamen temizlendikten sonra bu hareket kanallarına ve fişek yatağının kubuz ile birleştiği eksen noktalarına silah yağı damlatmayı unutmayın. Namlunun içine kesinlikle yağ sürmeyin, Namlu içine sürülen yağlar fazladan pislik tutarak namluda zorlanma ve sıkışma gibi sonuçlar doğurabilir, Namlu içine yalnızca uzun süre kullanmayacağınız tüfeğinizi kaldırmadan evvel paslanmaması adına sürebilirsiniz, tabi tekrar kullanacağınız zaman namlu içini silmeniz gerektiğini de unutmayın! Kubuz grubunda ise fişek yatağına karşılık gelen yerleri ve fişek tablalarını silmeniz yeterli olacaktır. Fişek tablasındaki sararmalar sadece patlayan fişeklerin pirinç tabanlarının bıraktığı lekelerdir ve kolayca silinebilirler. Lakin zamanla fazlaca fişek yakmaktan burada kalıcı bir hare de oluşabileceğini unutmayın. Ardından kilit bloklarının hareket kanallarını yağlayın. Eğer kubuz grubunuzda da herhangi bir tahrik mili ve benzeri başka bir parça daha mevcutsa bunların kanallarını da yağlamayı unutmayın. Tüfeğinizi tekrar topladıktan sonra eğer kaldıracaksanız yağlı bir bez ile yüzeyini silin ve kılıfına veya kutusuna yerleştirin.

Bunu biliyor muydunuz?

Eğer ahşap aksamınızda çizikler varsa bir ceviz içi ile bu noktaları ovalayarak çiziklerin kaybolmasını sağlayabilirsiniz. Ceviz içindeki yağ, çiziklerin görsel olarak kaybolmasını sağlayacaktır

Mekanizmalı Tüfekler: Öncelikle silahınızın boş olduğuna kesinlikle emin olun. Bilhassa kaşıklı mekanizmalarda, unutulan fişeklerin gözden kaçarak yatağa sürülmesi ihtimali oldukça yüksek bir ihtimaldir. Onun için bu tip silahları 2-3 kere kontrol etmenizi tavsiye ederiz! Bu tip tüfekleri sökme hususunda mühim bir tavsiyemiz var: Sökme sırasını sakın unutmayın! Çünkü bu tip silahlar 4-5 ve ya bazen daha fazla parçaya ayırılabiliyorlar ve tüp şarjörden sökülen dairesel parçalarının takma sırasını karıştırmak oldukça sık rastlanan bir durum. Silahı parçaladığınız zaman ise başlıca şu parçalara ulaşacaksınız:

*Namlu

*Dipçik ve kubuz grubu

*Kapak takımı

*El kundağı (ya da pompa)

*Tüp şarjör

*Yüksük

Silahınızda yarı otomatik ise gaz pistonu, mekanizma kolu ve icra yayına, fakat eğer pompalıysa bu durumda sadece mekanizma koluna ve hareketli ön kundağa (elbette ki “pompa” denilen kısma) rastlayacaksınız. Model farklılıklarından ötürü ufak tefek farklı parçalara da rastlayabilirsiniz. Örneğin, bazı pompalı tüfekler yaylı iken bazıları yaysız olarak mekanizma koluna bağlıdır; ya da bazı yeni model yivsiz tüfekler artık kutu şarjörlü olarak üretilmektedir. Yüksüğü açarken tüp şarjör, kundak grubu ya da gaz pistonu gibi parçaları sabitleyen halka tipinde parçalara rastlayacaksınız. Tekrar belirtelim, bu parçalar model farklılıklarından dolayı biri birlerinden farklı miktarda bileşenlere ya da farklı görünümlere sahip olabilirler. Sizler yüksüğü açtıktan sonra sırasını kaybetmeden bunları çıkardığınız takdirde silahı toplamanızın önünde hiçbir sorun kalmayacaktır. Bu sabitleme parçalarının ardından el kundağını (ya da pompayı) sökün ve namluyu kubuz grubundan kurtararak çıkarın.

Kundak ve namlunun söküm aşamaları

Ardından tüp şarjörün çevresinde kalan conta, piston ve benzeri parçaları tek tek çıkarın. Contadaki kalın yağ, gres yağıdır; yedeğiniz yoksa bunu temizlemeyin, contanın bu şekilde yağlı kalmasını sağlayın. Kapak takımlarını kubuz grubundan kurtarmak işin son kısımları. Eğer silahınız pompalıysa kapak takımı direk olarak kubuza mekanizma kolu ile bağlıdır, fakat eğer yarı otomatik bir model ise kapak takımını küçük kurma kolunu sökmeden çıkaramazsınız. Bu küçük kurma kolu ise genellikle kapak takımı doğru pozisyondayken dik olarak çekilince kolayca sökülmektedir. Kurma kolu kapak takımından sökülürken: Kapak takımı da mekanizma kolu ile birlikte kubuz grubundan kurtulduktan sonra artık silme işine girişebiliriz! Temizlik işlemi teknik olarak hem pompalılarda hem de yarı otomatiklerde aynıdır. Aradaki tek fark, otomatikler gazlı sisteme sahip olmaları durumunda piston bölgesinden kaçan gazlar nedeniyle ekstra kirlenebilmektedirler.

Kapak takımının fişek tablası temizlenirken

Namlunun ve fişek yatağının temizliği tıpkı kırmalı tüfeklerde olduğu gibidir. Temizledikten sonra kubuza temas eden yerlerdeki stresi azaltmak için birer damla yağ da damlatabilirsiniz. Tüp şarjör ise gerdel bölgesinden fazlaca pislenmektedir. Lakin hatırlatalım: tüp şarjör bölgesi o kadar fazla gaz almadığı için silahı her açtığınızda tüp şarjörü sökmeniz zorunlu değildir. Yine de şarjörün ebediyen temiz kaldığını zannetmeyin ve içinden harbi ile geçtikten sonra yerine takarken vida dişlerine ve şarjör yayına korozyona karşı korunmaları için yağ damlatın! Unutmadan eklememiz gerekiyor, eğer tüp şarjörünüz kendi üzerindeki dişler haricinde bir başka şekilde kubuza sabitlenmiş durumdaysa eğer herhangi bir mekanik aksaklık haricinde kesinlikle sökmemeniz; sökülmesi kesin gerektiği takdirde de yetkili bir silahçıya gitmeniz gereklidir.

Mekanizma kolu, gaz pistonu, gaz odacığı ve kanalları gibi yerleri kapak takımı ile birlikte güzelce temizledikten sonra sıralarını karıştırmadan yerlerine takın. Fakat kapak takımı kısmı için hareket kanallarına (kızaklara) yağ damlatmayı kesinlikle unutmayın. Bazı modellerde gaz odacığı ve conta tarafında gres yağı bulunabilir, eğer elinizde bu yağdan yoksa ve silahı yakın zaman içinde tekrar kullanmayı düşünüyorsanız bu yağı silmeyin. Yağın kirli olması sizi üzmesin, gres yağları kirlenseler dahi işlevlerini hala uzunca bir süre devam ettirebilirler. Siz yine de yıllık bakım haricinde gres yağına hiç bulaşmayın; hatta bu işi uzman silahçınıza bırakabilirsiniz! Bizden size tavsiye, aylık bakımınız için kapsamlı bir temizlik kiti ve arazide yanınızda bulundurmak adına basit bir harbi takımı edinmeniz. Tüfeğinizin periyodik bakımlarını eksik etmeyin ki o da size karşı tutukluk veya beklenmedik bir masraf vakası çıkarmasın… Rastgele!