Trap ve Skeet yurdumuzda ihmal edilmiş ve yeterli desteği görememiş sporlar dallarıdır. Aslında trap ve skeet, silah ve av meraklılarının avın kapalı olduğu mevsimde hem yeteneklerini geliştirebilecekleri, hem de keyifli zaman geçirebilecekleri etkinliklerdir. Diğer taraftan avlanmaya sıcak bakmayan ama atış sevenler için de güzel bir fırsattır.
Önce Trap ve Skeet kelimelerinin anlamlarına bir bakalım. Trap, kelime anlamı ile tuzak demektir ve bu etkinliğin başladığı İngiltere’de canlı güvercinlerin içine konulduğu ve atıcıların komutu ile açılıp kuşların uçurulduğu kutuların adından kaynaklanmıştır. Zamanla etkinliğin daha insani bir boyut kazanıp spor haline dönüşmesiyle gerçek güvercinler yerlerini makinelerden fırlatılan kilden yapılmış kırılgan plaklara bırakmıştır. (clay pigeon) Skeet kelimesinin ise ingilizcedeki (to shoot) atmak fiilinin iskandinav dillerindeki karşılığından türemiş olduğu düşünülmektedir.
TRAP VE SKEET POLİGONLARI
Trap poligonunda beş adet istasyon bulunmaktadır. Her istasyonun 15 metre önündeki çukurda ileri düz, ileri sağ veya ileri sol istikametine doğru yükselerek uzaklaşan yöne doğru atış yapan üçer makina vardır. Atıcı her istasyonda beşer olmak üzere toplam 25 atış yapar. Bu atışların 10’u sağ ileri, 1O’u sol ileri ve 5’i ise düz ileri çıkar. Atışcı plağın hangi makineden çıkacağını bilemez. Sıralamayı difüzör denilen kontrol cihazı sağlar.
Trap sporu bir ölçüde keklik avının simülasyonudur. Trap atışı keklik avını kopyaladığı için Anadolu avcısı tarafından Skeete tercih edilmektedir.
TRAP VE SKEETTE KULLANILAN TÜFEK VE FİŞEKLER
Trap atışı için kullanılan tüfekler genelde 12 numara, süperpoze, 76 cm uzunluğunda ve kapalı şoklara sahip namluları olan yaklaşık 3.800 gram ağırlıklı tüfeklerdir. Atıcı yükselerek uzaklaşan plağa atış yapacağı için tüfeklerin, dik dipçikli, yüksek, geniş namlu üstü şeritli ve bant gören yapıları vardır. Kullanılan fişekler 7,5 numara ve 24 gram saçma içeren 70 mm’lik fişeklerdir. Skeette kullanılan tüfekler ise genelde 12 numara, 71 cm uzunluğunda ve açık (skeet skeet) şoklara sahip namlulu, yaklaşık 3,400 gram ağırlığındadır. Dipçikleri ise trap tüfeklerine göre daha yatıktır. Kullanılan fişekler ise trap fişeklerindekilere göre daha ince olan 9.5 numaralı ve 24 gram ağırlığında saçmalar içerirler. Saçmaların trap fişeklerine göre daha ince olmalarının nedeni ise skeette plakların, trapa nazaran daha yakın mesafede vurulmasıdır.
DURUŞ VE POZİSYONLAR
Trap istasyonunda atıcı tüfeğini omuzlamış bir şekilde bekler ve sesli komutu ile otomatik olarak çıkan plağa doğru atış yapar. Her plağa iki atış yapma hakkı vardır; iki atıştan birisinde plaktan en az gözle görülebilen bir parça kırılması ile atış başarılı sayılır. Skeette ise plaklar, tüfeğinin dipçiğini kalça kemiği hizasında tutarak bekleyen atıcının sesli komutu ile hakemin timer (taymır) denilen düğmeye basmasıyla 0 ile 3 saniye arasında tesadüfi bir zamanda fırlar.
Skeet disiplininde, biri yüksek diğeri alçak iki kuleden fırlatılan plakları atıcı, 36 metre çapında bir yarı daire üzerindeki 7 ve dairenin merkezindeki 1 istasyondan sırayla atış yaparak kırmak zorundadır. Burada fırlatılan plaklar yüksek veya alçak kuleden ya da her ikisinden eşzamanlı olarak atılırlar. Atıcı, plakları her iki kule civarında bayraklarla belirlenmiş 40 metrelik bir bölgede kırmalıdır; ayrıca skeette atıcının her plağa tek atış yapmak hakkı vardır. Skeette de atıcı bir seride 25 plağa atış yapar. Bu atışların dağılımı; 1., 2. ve 3. yerlerde giden plağa birer tek önce giden sonra gelen plağa olmak üzere birer duble toplam üçer atış. 4. yerde önce büyük, sonra küçük kuleden gelen plaklara birir tek atış yapılır; sonra 5, 6, 7 numaralı istasyonlarda atışlar tamamladıktan sonra tekrar 4. yere dönülerek, birincide önce büyük, sonra küçük, ikincide önce küçük sonra büyük kuleden gelen plağa iki duble olmak üzere 4. yerde atışlar tamamlanır ve 8. istasyona geçilir. 5inci ve 6ncı yerlerde giden plağa birer tek, önce giden sonra gelen plağa birer duble olmak üzere üçer atış, 7inci yerde önce giden sonra gelen plağa olmak üzere bir duble, 8inci yerde ise büyük ve küçük sırasıyla birer atış yapılarak 25 plaklık bir seri tamamlanır.
Dublelerde plaklar, kulelerden eşzamanlı çıkar ve atıcı önce kendisine yakın olan kuleden çıkan (giden) plağı vurmak zorundadır. Trap ve skeet yarışmalarında baş hakem (skeette timer hakemi) her atıştan sonra tabela hakemine vuruş veya manke diyerek atış sonucunu belirtir.
Skeet atışlarında baş hakemin atıcının arkasında durup timer’a basması ve plağa uzak olması nedeni ile çizgi hakemleri vardır ve görevleri baş hakemin göremediği küçük kırılmalarda hakemi atıcı lehine uyarmaktır. Yer de tabir edilen istasyonlar bir kenarı 90 cm olan hemzemin karelerdir ve bu alanın dışında tüfek doldurmaya izin verilmemektedir. Bu alanların dışında tüfek, kırılmış veya mekanizması açık olarak taşınır. Skeet atışlarını her türlü uçar avı pozisyonlarını kopyalaması nedeni ile skeet atıcıları avda da daha başarılı olurlar.
EMNİYET KURALLARI
Atış sporlarında emniyet kuralları, ciddi bir şekilde uyulması gereken yasalardır. Öncelikle, silahların boş olduğu bilinse dahi hiçbir şekilde atış hedefi dışında kişi ve cisimlere doğrultulmayacağı bilinmelidir. Trap ve skeet poligonlarında tüfekler kırılmış veya mekanizmaları açık bir şekilde taşınır, atış haricinde tüfeklerin dayanması için özel yapılmış tezgahlarda (stand) muhafaza edilir. Tüfekler sadece atış istasyonlarında doldururlur ve atış sonrası istasyon boş ve kırılmış füfekler terk edilir. Dublede ikinci atışta fişeğin patlamaması durumda tüfek kırılmaz, hakeme teslim edilir, hakem tüfeği emniyetli bir yöne doğru tutarak tekrar tetik düşürür. Böylelikle atıcının tetik bırakma hatası mı yaptığını yoksa arıza mı olduğunu tespit eder. Hakemin müdahalesinde tüfek patlarsa atış manke sayılır.
Atıcı daima atış istikametine doğru durur, 8′ inci yerde ikinci atış için dolu tüfekle dönerken tüfeğini daima atış istikametinde tutar. Başka atıcıların atışı sırasında onun plaklarına, atış alanına girmiş kuşlara asla ateş etmez. Atış sırasında olan atıcı sırasını terkedip atıştaki sporcunun yanına geçmez.
BEDENEN VE RUHEN HAZIRLIK
Atıcı yapacağı spora yönelik fiziki çalışmaları yaparak dayanıklılığını ve kas yapısını sağlam tutmalı, beslenmesine dikkat ederek, özellikle atış öncesi hazmı zor, kolalı, asitli, şekerli yiyecek ve içeceklerden uzak durmalı, midesini aşırı doldurmamalıdır. Atış günü sabahı karbonhidrat ağırlıklı beslenmelidir. Sıcak günlerde su ve mineral kaybını dengelemek üzere beslenmek destek ürünleri almalıdır.
Atışa başlamadan önce kendini yorup nabzını yükseltmemek şartıyla ısınma hareketleri yapmalıdır.
Boş tüfekle omuzlama ve plak takip çalışmaları yaparak reflekslerini geliştirmelidir.
Atıcı dingin bir zihne sahip olmalı, diğer atıcıların atışlarından tamamen soyutlanarak, sadece kendi özüne dönmeli ve acaba vurabilecek miyim düşüncesini zihninden silerek, şuur altına vurulmuş ve parçalanmış bir plağı kaydetmelidir.
AKSESUAR VE MALZEMELER
Trap ve Skeet saporlarının vazgeçilmezleri iyi bir atış yeleği, renkli camlı koruyucu bir güzlük, siperlikli bir şapka ve kaliteli bir kulaklıktır. Tüfeğin marka ve kalitesi yeni başlayanlar için pek önemli olmamakla beraber, atıcı ile tüfeğin fiziksel uyumu ve iyi bir tetik çok önemlidir. Tüfek ve fişeğin kalitesinin 25 plaklık bir seride atıcıya kazandırıp kaybettirebileceği en çok bir iki puan olabileceği göz önüne alınırsa, tüfek ve fişeklerin kalitesi (maliyeti) ancak skor atıcıları için önem kazanmaktadır. Trap veya skeet’ e yeni başlayacak olan atıcının uygun bir av tüfeği varsa namlularına uygun şoklar takarak başlayabilir. Şarjörü tek fişek alan yarı otomatik tüfeklerin kullanılmasına izin verilmekle birlikte, gerek güvenlik gerekse atış hızı ve farklı şoklu iki namluya sahip olabilmek avantajı nedeni ile süperpozeler tercih edilmektedir.
Son yıllarda yurdumuzda oldukça kaliteli atış tüfekleri ile fişekleri imal edilip bir çok ülkeye ihraç da edilmektedir.
Disiplinli teorik ve pratik çalışma gereksinimi bireysel çalışmanın ekonomik destek görmeyen bir amatör için antremanın oldukça masraflı olmasına neden olmaktadır. Bir de antrenör ve hoca teminindeki güçlük de göz önüne alınırsa yurdumuzda başarılı ve bizi uluslararası yarışmalarda temsil eden milli sporcularımızın azlığının nedeni anlaşılmaktadır. Sonuçta bu sporlar vakit ve nakit gerektiren sporlardır. Buna rağmen Trap ve Skeet dallarında uluslararası yarışmalarda büyük başarılar kazanan bir çok sporcumuz vardır.
Tabii ki boş zamanları keyifli bir şekilde değerlendirmek için de çok iyi bir atıcı olmaya gerek olmasa da emniyet kurallarından başlayarak bazı temel prensiplerin eğitimini almak gereklidir.
Bu eğitimi profesyonel anlamda verecek hoca azlığının yarattığı boşluk, yeni başlayan atıcılara tecrübeli atıcıların gönüllü ve amatörce yaptıkları yardımlarla doldurulmaya çalışılmaktadır.
Özellikle atışlarında, atıcının her istasyondaki duruşu ve tüfek omuzlamaktaki kazandığı alışkanlık, başarısı için çok önemlidir. Onun içindir ki “bir duruş bir vuruş” denilmiştir. Amatör atıcılar atış yaparlarken diğer atıcılar genelde arkadaşları olduğu için atış keyifli ve sportmence bir rekabet atmosferinde gerçekleşmektedir.
Türkiye’de atış sporlarının gelişebilmesi için Avcılık ve Atıcılık Federasyonunun, sayıları kısıtlı olan poligonların sayısının arttırılması için desteği ve özellikle tüfek ve fişek imalatçılarının sponsorluğu ile sporculara ekonomik plak ve fişek timin edilmesi gerekmektedir. Atış sporuları çok keyifli olmasının yanı sıra disiplin ve enmiyet kurallarının çok sıkı uygulanması gereken sporlardır. Müsabakalarda kurallardan kesinlikle taviz verilmemektedir. Atış sporu yapmak isteyen atıcıların ilgili federasyondan ferdi olarak veya bir federe kulübe bağlı olarak atış yapabilmeleri için sporcu lisansı alması gerekmektedir. Geçerli bir lisansı olmayan atıcılar resmi yarışmalara kabul edilmemektedirler.
