CZ HA

Onun için 550 serisinin en “ekstrem” karabinası diyebiliriz, çünkü üretici firma 600 yarda mesafeye kadar bir moa hassasiyeti garantisi veriyor. Güçlü ve sağlam, .300 Winchester magnum fişekleri hiç zorlanmadan atabiliyor, ama ne yazık ki tetiği biraz fazla ağır.

CZ’nin 550 serisi, av tüfekleri konusunda Avrupa’da kendisine sağlam bir yer edinen serilerden biri. Efsanevi Mauser 98 modelinden türetilen bu tüfek, gerek farklı zevklere ve gereksinimlere hitap edebilmek, gerek av metotlarındaki devrimsel değişimleri izleyebilmek adına sürekli gelişme içinde olan bir silah. İşte özellikle de bu ikinci neden söz konusu tüfeğin en modern versiyonlarından biri olan 550 HA modelinin geliştirilmesine yol açtı. Bu model, geliştirildiği ülke olan ABD’de 550 UHR (Ultimate hunting rifle) adıyla da anılıyor ve uzun mesafeli avlanma yöntemlerine yönelik bir tüfek.

GÜÇLÜ BİR TÜFEK

Bu versiyonun kilit elemanlarından biri namlusu. 600 mm uzunluğunda (yani .300 Winchester magnum için alışılagelen ebatta) olan namlu döndürerek soğuk çekiçleme (hammer forged) tekniğiyle çelikten üretiliyor ve özellikle çok uzun mesafeli atışlardaki randımanını yükseltmek için yarı-ağır profile sahip bir namlu tipi. Bu tip bir profil .300 Winchester magnum fişekleri hiç sorunsuz birbiri ardına atabilmek için yeterince ağır olmakla birlikte, mountain rifle olarak tanımlanan tüfeklerdeki kadar olmasa bile, avcılık amaçlı kullanım için yeterli kullanışlılığa sahip. Namlunun kesitleri uzunlamasına bakıldığında çok hafif konik yapıda bir daralma kaydederek namlu ağzında 17,5 mm olarak son buluyor.

Namlu ağzında 11 derece eğimli ve atıcılık silahlarında tipik şekilde görülen bir taçlama mevcut. Hatve oranı 1:12 inç (305 mm) ve hem ağır çekirdekli, hem de orta-hafif çekirdekli mermilerle iyi sonuçlar almak için uygun. Firma yetkililerinin açıklamalarına göre bu model geliştirilirken parçalanabilen tipte 200 grain Dynamic research Technologies çekirdekler kullanılmış, ama aynı isabet hassasiyeti Hornady Sst 1 çekirdeklerle da yakalanmış. Üretici firma bu tüfekle 600 yarda (yaklaşık 550 metre) mesafeye kadar atışlarda açı dakikasına (moa) eşit veya altında bir isabet garantisi veriyor.

Yeni CZ550 HA .300 Winchester magnum kalibreli bu tüfek ekstrem tipte bir av tüfeği.

Çalışma sistemi Mauser tipi klasik mekanizmalı, square bridge versiyonundaki estetik özellikler bu modele de yansımış, yani dürbün bağlantılarının takılabilmesi için gövdenin köprülerinin üst kısmı köşeli şekilde dizayn edilmiş. Burada bir de 19 mm uzunluğunda bir kılavuz kanal açılmış, buna 30 mm çapında montaj çemberleri olan hafif alaşımlı metalden (dural) yekpare bir kızak takılı. Bu kızak sistemi daha da rijit hale getirecek şekilde tasarlanmış ve iki adet Torx vida ile raptedilmiş bir çift sabitleyici çeneye sahip. Arkadaki çene aşağı doğru uzanarak gövdenin arka köprüsündeki yuvasına oturuyor. Bu şekilde, atıcının en enerjik tipte bir fişeği kullanmak istemesi halinde dahi, geri tepmenin etkisiyle son derece stabil olan bağlantının öne kayması mümkün değil. Kızak oldukça yüksek, objektif çapı oldukça büyük dürbünler kullanmak mümkün. Biz test atışlarımız sırasında harika görüş sunan Meopta 4-16×44 dürbün kullanmayı yeterli bulduk.

Sürgünün kolu uzunca, hafifçe geriye kıvrık ve düz küreli bir topuzu var. Resimde iki pozisyonlu manuel emniyet mandalı ve arka kısımda iğne kurulu uyarısı yapan tertibat görülüyor.

Sürgü mekanizması da saf Mauser stilini yansıtıyor: Önde iki adet kilit mekanizması takozu var, arka alt kısımdaki üçüncüsü ise güvenlik takozu. İnce lamel şeklindeki kovan tırnağı (ekstraktör) sürgünün açılışı ve kapanışı sırasında dönmeyen tipte. Sürgü mekanizmasının gövdesi özenli bir yüzey işçiliği görmüş, koyulaştırılmış kısımlarla hoş bir kontrast oluşturuyor. Sürgünün sol tarafında tüfeği sökmeye yarayan düğme var, sağ tarafta manuel emniyet mandalı yer alıyor. Standart konfigürasyonda manuel emniyet mandalı iki pozisyonlu, ama sipariş üzerine üç pozisyonlu olanlar da mevcut. İğne kurulu olduğunda, bunun kuyruğu sürgü mekanizmasının arka uzantısından dışarı taşıyor ve atıcıyı uyarıyor. Bu kuyruk kısmı aynı zamanda halka şeklinde bir çerçeve ile darbelere karşı koruma altına alınmış. Emniyet devrede değilken, yani mandal dikey konumdayken, sürgünün arka uzantısında kırmızı bir nokta görünür durumda oluyor. Sürgü kolu oldukça uzun, geriye doğru hafif eğimli durumda ve ucunda düz yüzeyli topuzu var.

Sürgü mekanizması arka uzantısının sol tarafında sökme düğmesi var. Daha önde ise sürgü kilidi görülüyor.

Şarjörü sabit, çift sıralı tipte ve üç fişek kapasiteli. Şarjörün dip kısmı tetik tablası üzerindeki bir tutucu pimle bloke edilmiş durumda. Buna bastığınızda kapak menteşeli şekilde açılıyor ve fişekler dışarı çıkartılıp silah boşaltılmış oluyor. Şarjör gerdeli de ayna gibi parlak bir yüzeye sahip.

Tetik direkt olarak da kullanılabiliyor ve o zaman tek kademeli tetik düşürme ağırlığı yaklaşık 2.000 gram olarak çalışıyor. Ya da Fransız tipi kıl tetik mekanizması takılarak iğne kurulduktan sonra tetik ileri doğru itiliyor ve tetik düşürme ağırlığı yaklaşık 800 gram oluyor.

Sürgü mekanizması klasik Mauser tipi, önde iki tanekilit takozu var, arkadaki üçüncüsü ise güvenlik amaçlı. Uzun kovan tırnağı (ekstraktör) ise hareket sırasında dönmeyen lamel tipinde.

MODERN DİPÇİK

Dipçik çoğu kez atış sonucunun iyi veya kötü olmasında önemli bir paya sahiptir. 550 HA modelinin dipçiği sanki sipariş üzerine üretilmiş gibi; tabanca tipi uzunca kabzası, Montecarlo tipinden çok Bavyera tipi yanaklığı var. El kundağı ise kunduz kuyruğu olarak tanımlanan tipte, altı kısmı oldukça geniş ve yassı, bu şekilde tüfeğin av çantasına veya başka bir desteğe rahatça dayanmasına izin veriyor. Tutuş noktaları geniş tırtıklı yüzeylere sahip, bunların arasında ise yapraklı deseniyle Amerikanvari bir motif var. Yine de Okyanus ötesinden bazı tüfeklerde (özellikle yarı otomatiklerde) gördüğümüz kadar abartılı bir desen sayılmaz.

Kızağın arkadaki kilit çenesi aşağı doğru uzanıyor ve sürgünün içindeki yuvasına geçiyor. Bu şekilde en sert geri tepmelerde bile yerinden oynaması mümkün değil.

Siyah kauçuktan dipçik taban yastığı (pad) oldukça kalın, yumuşak ve kıvrımlı. Doldurma bölmesinin uçlarında yuvarlak kafalı ve yıldız başlı iki çelik vida bulunuyor. Kasa göreceli olarak kaba sayılır, ama temas noktalarında yüzey işçiliğine daha fazla dikkat edilmiş. Recoil lug’ı (geri tepme takozunu) barındıran ve sürgü mekanizmasına entegre edilmiş olan kritik bölgede, bunun arka dayanma noktasında metal bir plaka var, bir de bedding (namlunun kundak içindeki yatağı) görevi gören sentetik fiberden bir parça bulunuyor. Silahın kullanım amacı dikkate alındığında entegre bir bedding daha uygun olurdu diye düşünüyoruz, ama sadece geri tepme takozunun olduğu yere müdahale edilmiş ve sürgü mekanizmasının alt kısmında da ahşaba dayanan çeliğin “ısırması” ve sağlam tutunması için yatay frezeler açılmış. Ayrıca tetik tablasının vidalarını barındıran yuvalarda iki çelik burç bulunuyor. Silahı satın alan kişi isterse entegre bir bedding monte edebilir ama, buna gerek olmadığını zannediyoruz, zira hedefe yaptığımız atışlar bu haliyle de son derece tatmin edici.

Amerikan tarzı dipçiğin Avrupa estetik kavramlarına uygun tek elemanı az çıkıntılı Bavarya tipi yanaklığı.

Sabit şarjör hızlı boşaltma sağlamak için her zamanki gibi menteşeli açılan taban kapağına sahip. Şarjör kapasitesi üç fişek.

TEST ATIŞLARIMIZ

Atış denemelerini silahın ithalatçısı olan Bignami firmasının atış tünelinde 100 metre mesafeden gerçekleştirdik. Maalesef güvenlik nedeniyle firmanın poligonunda farklı fişek dolum tipleri ve daha uzak mesafelerden atış yapma olanağı bulamadık. Ancak silahın potansiyeli hakkında fikir sahibi olabilmemiz için piyasa işi fişeklerden çok yararlı bilgiler ve ipuçları elde ettik. Pazara kısa süre önce sürülen 165 grainlik Geco Express fişeklerin bu silaha en uygun mühimmat olduklarını söyleyemeyiz, çünkü ne kadar tekrar yapsak da 100 metreden bu fişekle 40 mm çapından daha iyi grupmanlar elde edemedik. Üreticinin bu silahla ilgili verdiği bilgiler ve tavsiye “kartviziti” dikkate alınırsa, bu tip isabet sonuçları için tatminkâr demek mümkün olmaz. Ancak, 180 grain Accubond çekirdekli Norma fişekleri kullanmaya başladığımızda işin şekli hemen değişti. Bu fişeklerle elde ettiğimiz yüksek isabet oranıyla yakaladığımız grupman yarım açı dakikasına eşit 14 milimlik bir eşkenar üçgen şeklindeydi. Ayrıca .300 kalibre ile silahın şarjör kapasitesinin izin verdiği üç fişekle üst üste seri şeklinde yaptığımız atışlarda, namlunun bu tip yüksek gramajda barut dolu fişekleri hiç sorunsuz attığını tespit ettik. Nitekim şarjör .300 kalibre fişeklerin kovan ebatlarına çok uygun ve üçüncü fişek çift sıralı şarjörün dudağı tarafından hafif bir zorlanmayla alınıyor, bu şekilde kapanma sırasında sürgüyü fişeği çıkarmadan hareket ettirmek için daha fazla bastırmaya gerek kalmıyor. Her halükarda ,Mauser tipi kovan çıkartıcı tırnak, elle direkt olarak fişek yatağına dördüncü bir fişek sürülmesine uygun değil. Boyutsal açıdan bu “doğru” tasarım ilk fişeğin şarjörden fişek yatağına sürülmesi sırasında sürgü koluna belli bir kararlılıkla müdahale edilmesini gerektiriyor; diğer iki fişek ise gayet rahat ve akıcı şekilde sürülüyorlar.

Standart konfigürasyonda tetik düşürme ağırlığı biraz fazla, ama Fransız tipi kıl tetik (Fransız tipi tetik veya “forward set trigger”) mekanizması takmak mümkün. Resimde ayrıca sürgü mekanizmasının arka kısmında bulunan ve buraya oturan ahşap parçayı “ısırarak” mekanik aksamın oynamasını engelleyen küçük kanallar (tırtıklar) görülüyor.

Kovan fırlatma mekanizmasında da hiçbir sorun yok, sürgüyü isteyerek yavaş açtığınızda bile kovanlar kusursuzca fırlatılabiliyor. Şunu da hatırlatalım ki, yaylı uca sahip kovan fırlatıcıların söz konusu olduğu Remington tipi silahlardan farklı olarak, Mauser tipi silahlarda kovan fırlatma kuvvetinin dozunu ayarlamak mümkün. Yani kovanı yana doğru iki metreye fırlatabilir, veya elle almak için sürgü mekanizmasının hemen dışına yatık şekilde gelmesini sağlayabilirsiniz.

Tüfeği elinizde alıp omzunuza götürdüğünüzde hemen güçlü ve sağlam bir silahla ilişkide olduğunuz şeklinde bir duygu yaşıyorsunuz; bunda sürgü mekanizmasının ve dipçiğin boyutlarının da rolü var. Buna rağmen gayet kullanışlı ve rahat hedefe yöneltilebilen bir silah. Bütün bu masif yapısına rağmen magnum kalibrenin güçlü geri tepme etkisini son derece rahat kaldırabilen, namlu ağzı frenine gerek duymadan, atıcının tedirginlikle sert kavramasına gerek bırakmadan ve böylece tetik boşlukları yaşatmadan yönetilebilen bir geri tepme etkisi söz konusu.

Standart tetik mekanizması, tetik düşürme ağırlığı azımsanmayacak kadar olsa da iyi çalışıyor, ama daha uzak mesafeli atışlar için, Avrupa’daki örneklerine göre biraz fazla ağır olsa bile kıl tetiği devreye almak uygun bir çözüm olur.

Dipçik tam Amerikan tarzında, üzeri tırtıklı yüzeylerde de bu tarz görülüyor. Namlu yarı-ağır olarak tanımlanan profile sahip.

SONUÇ

CZ ile kötü sürprizler yaşamayacağınız kesin: Klasik görünümlü bu tüfek, çalışan mekanizmalarının olduğu noktalarda iyi bir işçilik kalitesine, geleneksel imalat özelliklerine sahip, sağlam ve uzun ömürlü bir tüfek. Uygun şekilde doldurulmuş fişeklerle iri kalibreyi çok iyi kaldıran ve iyi sonuçlar veren bir tüfek. Buna karşın olumsuz tarafı ise, dürbünsüz ağırlığının neredeyse dört kilograma yakın olması. Bu özelliğiyle kuşkusuz yürüyerek çok uzun mesafeler alınmasını gerektiren avlara değil, dağlarda bekleme sistemiyle yapılan av tipine uygun.