Artık iyi tanınan Hırvatistan yapımı bu polimer gövdeli tabanca, şimdi uzun namlu, trigger stop ve müsabaka tipi nişan elemanlarından oluşan rafine bir donanıma sahip. Mekanizması çok iyi, aynı şekilde işçilik kalitesi de öyle. Sadece tetik sistemi fazla “standart” denilebilir.
Hırvatistanlı HS firmasının üretimi olan XDM tabancalar, bir yandan Standard serisi yarı otomatiklerin mekanik özelliklerini taşırken, diğer taraftan bu modellere kıyasla daha rafine bir donanıma sahipler. Aralarındaki ayırt edici özelliklerin başında fişek yatağı ile namlu uzunluğu geliyor: XDM-45 5.25 sportif atıcılara ve iri kalibrelerden hoşlanan silah tutkunlarına yönelik bir model ve hitap ettiği kitleye isabet hassasiyeti, yüksek derecede kontrol edilebilirlik ve ergonomiden oluşan nitelikler bütününü rekabetçi bir fiyatla sunuyor.
Silahın tasarımsal ve üretimsel nitelikleri Kuzey Amerika pazarında satışlar açısından önemli bir başarı yakaladı. HS markasını bu coğrafyada pazarlayan “Springfield Armory” adlı distribütör, bu markanın yanında aynı pazarda 1911 tipi yarı otomatik silahların zengin bir çeşidini de pazarlıyor. Nitekim markanın Springfield firmasıyla olan uzun süreli sözleşmesinden kaynaklanan bu sıkı bağı nedeniyle, test ettiğimiz .45 kalibrelik silahın kabzasının sol tarafında “Springfield Inc.”, Geneseo II” ve “Made in Croatia” yazıları ile Amerikalı firmanın logosu bir arada bulunuyordu. Şarjörlerin ön yüzünde ise HS Produkt yazısı dikkatimizi çekti.
YAPISI
HS XDM-45 5.25 gövdesi polimer malzemeden üretilmiş bir yarı otomatik tabanca. Modifiye Colt- Browning tipi kısa geri tepmeli tipte namlu kilitleme sistemi, sadece Tek Hareketli çalışan tetik mekanizması ve hareketli iğne (floating firing pin) sistemi başlıca özellikleri.
Tetik mekanizması biraz eski tip olarak görülebilir ama öyle sayılmaz, zira otomatik emniyet sistemleri silahın kullanım kolaylığı ve hızını etkilemeden kazara ateş almasıyla ilgili her türlü riski ortadan kaldırıyorlar. Nitekim bu silahta manuel emniyet tertibatı yok ama, otomatik iğne emniyeti ve otomatik tetik emniyeti mevcut. Bu ikinci emniyet sistemi tetik tam orta pozisyondayken devrede oluyor ve kazara gelişen darbeler neticesinde tetiğin geriye doğru hareketine engel oluşturuyor.
XDM serisine ait olan bu silah, Standart serideki HS modellerine göre daha zengin donanıma sahip. İmalat özellikleri açısından bakıldığında işçiliğe belli bir özen gösterildiği anlaşılıyor.
Son olarak silah donanımında bulunan kabza sırt emniyeti de kabza doğru kavranmamış ise ateş almasını ve sürgünün hareketini engelliyor. İğnenin kurulu durumda olduğu ve namluda fişek bulunup bulunmadığını görsel olarak ve dokunmayla haber veren göstergeler mevcut, bunlardan ilki sürgünün arka kapağından, ikincisi ise sürgünün üst tarafından dışa taşarak kullanıcıyı uyarıyor.
1. Gez sürgüye sabitlenmiş ve alçak profilli. Klikli olarak düşey ve yatay yönde mikrometrik ayar yapılabiliyor. Gez lameli oldukça kalın ve çentik açıklığı arpacığa göre dar. Hemen altında, sürgünün arkasında görülen dışarı çıkan pim iğnenin kurulu olduğunu hem görsel olarak, hem dokunarak bildiren bir uyarıcı.
2. Kırlangıç kuyruğu olarak adlandırılan geçme sistemiyle yerine oturtulmuş arpacık kanallı tipte ve kırmızı fiber optik donanımlı. Kalın ve iri oluşu hızlı ve hassas nişan almayı kolaylaştırıyor.
Gövdenin polimer olması sayesinde silah boş şarjör ile sadece 900 gram ağırlığında. Bu arada sadece sürgü, üzerindeki hafifletme amaçlı pencereye rağmen yaklaşık 430 gram geliyor. Gövde ise yalnızca 225 gram. Silahın gövdesi çift taraflı kullanılabilen kabzanın ergonomisinde önemli rol oynuyor. Kabza üzerinde parmak dayama oyuklarından başka, kabza ön ve arka yüzlerinin (front ve back strap’in) küçük karelerden oluşan tırtıklarla donatılmış yüzeyleri de sağlam bir kavramaya katkı sağlıyorlar. Kabzanın fazla iri boyutlu olmayışı ve değiştirilebilen tipte sırtlıklara sahip oluşu sayesinde, eli büyük ya da küçük olan atıcılar için gereken tutuş konforu sağlanabiliyor. Bu kabza sırtı elemanları üst kısımda geçmeli bir klipsle, alttan ise plastik bir pimle kabzaya sabitleniyor. Kabza çok iri ebatlı olmamasına rağmen 13 fişek kapasiteli bir şarjörü barındırabiliyor: Şarjör çift sıralı ve dönüşümlü olarak tek mermi süren tipte. Şarjörün arka kısmında üzerinde sayılar bulunan 9 adet delik kalan mühimmatı kontrol etme amaçlı. Beşinciden on üçüncü fişeğe kadar her bir fişek için bir adet delik açılmış. Şarjörün altındaki plastik taban üzerinde üreticinin işareti, kalibre ve fişek kapasitesini belirten rakam var. Gövde içinde yer alan bir çok metalik bileşen mevcut: Bunlar içinde sürgünün ön kızaklarını barındıran metal parça (blok) da bulunuyor (polimerden yapılmış olan arka kızaklar ise gövedeyle tümleşik). Sökme mandalının milini de kızaklayan bu metal blok içinde açılmış eğimli yüzey ise namlu kuyruğundaki karşılığı ile etkileşime girerek ateş eylemi sırasında namlu kuyruğunun aşağı indirilmesinde rol oynuyor. Dust cover (ön gövde korkuluğu) içinde bulunan küçük metal plaket üzerinde silahın seri numarası var ve bu numara aynı zamanda sürgünün sağ tarafı ile namlu kuyruğunun yanına da işlenmiş. Ön gövde korkuluğunda yardımcı nişan sistemleri monte edebilmek amacıyla açılmış aksesuar rayı var. Tetik korkuluğunun dikdörtgen şeklindeki ön cephesinde küçük kare kabartılar ve parmak dayanağı mevcut. Bunun nedeni ateş ederken zayıf elinin işaret parmağını tetik köprüsü üzerine koymaya alışkın atıcılara kaymaz bir destek yüzeyi oluşturmak. Gövdenin yan yüzeyleri ateş sırasında silahta olabilecek burulmalara mani olmak üzere kalın ve çıkıntılı dizayn edilmiş. Çift taraflı şarjör düşürme düğmesi oyuk bir yuva içine yerleştirilmiş ve hem kolay kullanım sağlıyor, hem yuvası sayesinde kazara müdahalelere karşı korunaklı.
3. Dust cover (namlu miğferi) üzerinde yardımcı nişan elemanları takma amaçlı raylar var.
4. Atım yatağında fişek olduğunda görsel ve dokunmalı uyarı tırnağı sürgüden dışarı taşarak namluda fişek var uyarısı yapıyor. Kovan çıkartıcı esnek tırnak ise içerde.
Yüzeyi kanallı olan tetik geniş ve fazla kıvrımlı değil. Şarjör yuvası ağzı havşalı dizayn edilmiş olduğundan şarjör takmayı kolaylaştırıyor. Mat paslanmaz çelikten sürgü üzerinde ise, arka kısma yerleştirilmiş beş adet kurma kertiği mevcut. Önde açılmış kertik sayısı ise üç . Bunların derinlikleri ve aralarındaki mesafeler iyi ayarlanmış, keskinlikleri parmaklara rahatsızlık verici oranda değil ve sürgüyü çekerken iyi bir kavrama sağlıyorlar.
Kovan atma penceresi nispeten büyük ve aşağı doğru yerleştirilmiş, iç kısımda esnek kovan çıkartma tırnağı (ekstraktör) yer alıyor.
5. Üzeri ince kanallı tetik otomatik emniyet sistemi ve ayarlanabilir trigger stop ile donatılmış. Tetik geniş tipte ve fazla kıvrımlı değil. Şarjör düğmesi ise çift taraflı kullanılabiliyor ve eli küçük atıcılar için bile kolay erişimli. Oyuk bir yuva içinde olması kazara yapılan müdahalelere karşı korunaklı olmasını sağlıyor.
6. Şarjör düşürme düğmesi ve sürgü salma mandalı (hold open) gayet rahat müdahale edilen ve sorunsuz çalışan bileşenler. Kabza sırtı emniyeti eğer kabza gerektiği şekilde kavranmamış ise silahın ateş etmesini ve sürgünün hareket ettirilmesini önlüyor. HS modelindeki otomatik emniyet sistemlerinin çokluğu manuel emniyete gerek bırakmamış.
Sürgü kızağını incelediğimizde silahın gerek yüzey işçiliklerinin,gerek iç aksamlardaki işçilik kalitesinin iyi olduğunu görüyoruz. Match tipi namlu içine sağa kıvrımlı 6 adet yiv açılmış, namlu uzunluğu 133 mm. Namluyla sürgünün birbirine direkt merkezlenmiş olması ve bu nedenle namlu yüzüğü bulunmaması nedeniyle namlunun 40 mm uzunluğundaki uç kısmında et kalınlığı biraz daha fazla.
Silahın üreticisi “Melonit” adı verilen mat yüzey işçiliğinin dış etkenlere karşı silaha dayanıklılık kazandırdığını bildirdi. Namlunun içi ise ayna gibi polisajlı. Fişek besleme rampasının havşalı oluşu ve fişek yatağı kenarlarının yuvarlatılmış ve iyi parlatılmış olmaları da silahın güvenilirliğini arttıran özellikler. Fişek yatağının arka üst kısmındaki köşeli çıkıntı da tamamen polisajla parlatılmış. Burası, besleme rampası havşasının olduğu noktada fişek gövdesinin tamamına mesnet oluşturuyor ve en güçlü fişeklerle ateş ettiğinizde bile boş kovanlarda deformasyon meydana gelmiyor.
Dikdörtgen kesitli fişek yatağı sürgü üzerindeki kovan atma penceresi içine geçtiğinde kilitleme sistemi içi dayanak noktası oluşturuyor.
Namlu kuyruğunun altındaki eğimli kam ateş etme anında gövdenin içinde bulunan metal bloğun kendisine denk gelen yüzeyi ile etkileşime giriyor ve bunun sonucunda namlu kuyruğu aşağı inerek sürgü kızağını serbest bırakıyor. Serbest kalan sürgü de rahatça gerileyerek kovanın çıkartılmasını ve fırlatılmasını sağlıyor. Sağlam icra yayının açılmasıyla sürgü dayanma noktasına kadar gerileyip şarjörden bir fişek alıyor ve yatağa sürüyor. İcra yayı kendi milinin uçlarına bağlı değil, bu da silahın sökülüp takılmasını kolaylaştırıyor. Silah iğne kurulu durumdayken de sökülebiliyor. Bu durumda sürgü en son noktasında kilitlenene kadar geriye çekiliyor ve hold open (sürgü salma mandalı) ile bloke ediliyor, daha sonra sökme mandalı saat ibresi yönünde çeyrek tur döndürülüyor ve serbest kalınca da namlu-sürgü grubu birlikte gövdeden çıkartılıyor. Yeniden toplama işleminde ise, sökme mandalı şayet yanlışlıkla bloke pozisyonda bırakılmış ise (yatay pozisyon)otomatikman açılma pozisyonuna geçiyor.
Silahın paket donanımında içi sünger kaplı siyah plastikten bir çanta, bir adet yedek şarjör, kullanım el kitabı, iki adet kabza sırtı ayar parçası, bir şişe yağ, harbi, üzerinde Springfield Armory damgası olan ve gez ayarı yapmakta kullanılan paslanmaz çelikten alet, bir de trigger stop (tetik nihayet) ayarı yapmaya yarayan küçük alyen anahtar mevcut.
1. Paslanmaz çelikten sürgünün iç kısmını incelediğimizde işçilik kalitesinin hele silahın fiyatıyla kıyaslanırsa gayet iyi olduğunu görüyoruz. Resimde esnek lamelli kovan tırnağı (ekstraktör) ve otomatik iğne emniyeti görülüyor.
2. Match namlu yüzeyi antiröfle Melonit kaplama, namlu uzunluğu 133 mm. Besleme rampası ve fişek yatağı ağzında sivri ve keskin nokta bırakılmamış, polisaj kalitesi çok iyi. Fişek yatağı, saat 6 yönünde bile kovanın neredeyse tamamını barındırabiliyor. Namlunun sürgüyle arada namlu yüzüğü ( bushing) olmadan direkt bağlantısı olduğu noktada et kalınlığı biraz daha fazla.
3.Her iki ele uygun çift taraflı kabza parmak yuvaları ve tırtıklı yüzeyine ilaveten iyi ayarlanmış boyutlarıyla küçük eli olan atıcılara da çok uyumlu. Küçük boyutlarına rağmen 13 fişek kapasiteli bir şarjörü barındırabiliyor. Silahın paket aksesuar donanımında değiştirilebilen kabza sırtları üç farklı ebatta yer alıyor.
4. Polimer gövde silahın ağırlığını önemli ölçüde azaltıyor. Sökme mandalı milinin içinden geçtiği çelik blok içinde namlu kuyruğundaki karşılığı ile etkileşime girerek ateş etme anında kuyruğu aşağı indirerek kilidi çözen eğimli bir yüzey mevcut. Sürgünün arka kızakları ise gövdeyle tümleşik.
NİŞAN DÜZENEĞİ VE TETİK SİSTEMİ
Çelikten yapılmış mikrometrik gez klikli olarak düşey ve yatay yönlerde ayarlanabiliyor. Önden sürgü kızağına sabitlenmiş olan gez, oldukça alçak bir profile sahip olduğundan neredeyse tamamı sürgü içinde açılmış yuvasında kalıyor. Trapez şeklindeki kalın gez lameli yuvarlatılmış kenarlara sahip ve sürgünün yan taraflarındaki eğimi devam ettiriyor. Ortasındaki çentik açıklığı atıcılıkta kullanılan silahlarda olduğu gibi arpacığa oranla biraz dar. Renkli referans noktaları da kullanılmamış, ama lamel ışığı yansıtmaması için anti röfle işçilikli. Yine çelikten yapılmış siyah arpacık kırlangıç kuyruğu tipi geçmeli, kırmızı fiber optik donanımı seri atışlarda görüşe katkı sağlıyor. Nişan alarak yapılan yavaş atışlarda ise arpacığın köşeli formu, iri boyutları ve anti röfle çizgiler işe yarıyor. Namlu miğferi altında yer alan raylar yardımcı nişan sistemleri monte edebilmek için.
Sadece Tek Hareketli çalışan tetik sistemindeki tetik boşluğu standartlar dahilinde, tetik düşürme aralığı ise ikinci kademeye ulaşana kadar kademeli olarak ağırlaşıyor. İkinci kademe çentiğine eriştiğinde ağırlık son haddine ulaşarak ateş etme anında 3000 gramı buluyor. Nişan alarak ateş ederken tetik mekanizmasını yönetmek oldukça zor, ama hızlı yapılan serilerde özellikle Glock çift hareketli tetik sistemine alışkın olanlar için daha kontrol edilebilir düzeyde. Düz ve geniş yüzeyli tetik de buna yardımcı oluyor. Tetik yolu nihayet ayarı görevini gerektiği gibi yapıyor. HS tabancalar İtalya pazarına kısa süre önce girmiş olduğundan, belli bir süre geçmeden tetik mekanizmasındaki olası iyileşmeleri tespit etme şansımız yok.
TEST ATIŞLARI
Deneme atışlarını yaparken farklı türden mühimmat kullandım. 230 grain FMJ yuvarlak uçlu çekirdeğe sahip Magtech fişekler klasik hardball mermileri iyi temsil ediyorlar. Fiocchi Black Mamba fişekler ise, hafif ve hızlı olan 185 grain konik kesik uçlu ve gömlekli çekirdekli kişisel savunma kullanım amaçlı bu tip silahlara uygun hale getirilmiş bir mühimmat. Yine Fiocchi markalı, teflon kaplama yuvarlak uçlu 226 grain çekirdeğe sahip fişekler ise, örneğin gömlekli mermilerin yasak olduğu bazı açık poligonlarda antrenman yapmak ve silaha alışkanlık kazanmak için ideal mühimmat diyebiliriz.
Son olarak kendi doldurduğum fişeklerden de bahsedeyim. Bunlarda gömlekli çekirdekler için Fiocchi kovanlar kullandım, kurşun çekidekler için de CBCMagtech kovanları tercih ettim. Kullandığım kapsüller CCI large pistol, barut ise Sipe-N markalıydı.
200 grain FMJFN Fiocchi çekirdekli fişeklerde Sipe N barut dozunu 7,5 grain olarak ayarladım ve bunu aşmamaya dikkat ettim. 200 grain Performance bullet SWCBB konik kesik uçlu alaşımlı metalden Custom çekirdekli fişeklerde kullandığım barut dozu ise 5,3 grain oldu.
Test atışları sırasında silahın besleme sistemi gayet akıcıydı, ama XDM zaten çok hafif olmayan mühimmatla gayet iyi performans sergileyebilen bir tabanca. Nitekim SWCBB kurşun çekirdek kullanarak doldurduğum fişeklerle şarjör tam dolu durumdayken ve (henüz rodaj aşamasını tamamlamamış) silahı tek elimle kavrayıp hedefe yönelttiğimde, HS bazen fişekleri yatağa tam süremedi. Üstte açıklamaya çalıştığım birbirini tamamlayıcı koşulların hepsi bir araya geldiğinde bazen silahın çalışmasını olumsuz etkileyebiliyor ve bu durumda SWC fişeklerle bile çalışma sisteminin mükemmel işlemesi için silahı iki elle kavramak gerekiyor.
Kullandığım bütün fişeklerle kovan çıkartma ve atma işlemleri düzenli ve sorunsuz gerçekleşti. Kovanlardaki is izleri sınırlı kaldı, iğnenin vuruş izleri ile gereken şiddette ve merkezi pozisyonda idi. Boş kovanlardaki deformasyonlar ise, yüksek performanslı fişeklerde bile yok denecek kadar azdı. Bu da fişek yatağına sürme işinin sorunsuz gerçekleştiğinin bir işareti. Mermi hızlarını namlu ağzından yaklaşık 2 metre mesafeden tespit ettik. İsabet hassasiyetini tespite yönelik testleri 25 metreden çift elle desteksiz atışlarla yaptım. Magtech FMJ 230 grain fişeklerle çok iyi grupmanlar elde ederken, gerek gömlekli gerek kurşun çekirdeklerle kendi doldurduğum fişekler de iyi grupman ürettiler. Diğer mühimmatla sağlanan isabet yüzdesi de fena değildi. XDM modeli isabet performansı oldukça yüksek bir silah, ama tetik mekanizmasının uzun tetik ön yoluna sahip olması, tetik düşürme ağırlığının da fazlalığı, nişan alarak yapılan atışları bir hayli zorluyor ve kontrolü kaçırdığınız anda karavana sayısı çoğalabiliyor. Bu açıdan bakıldığında, silahın Hırvat üreticisinin pratik kullanım amacına yönelik modeller ile sportif amaçlı üretilen silahların tetik mekanizmalarına neden farklı özellikler katmadığı sorusu akla gelebilir. Aslında üretilen HS modellerinin büyük kısmının gideceği yer olan Kuzey Amerika pazarında bu silahları kişileştirme amaçlı çok sayıda yan sanayi aksesuar mevcut ve bunlar arasında tetik düşürme ağırlığını azaltmayı sağlayanlar da var.
Hızlı atışlar yaptığınızda, bu tip atışlara uygun olanları aşan mesafelerden ateş ettiğinizde bile aldığını sonuçlar tatmin edici oluyor, özellikle de Glock tipi yarı-çift hareketli tetik mekanizmasına alışıksanız. Silahı kontrol edebildiğinizde güçlü fişeklerle yaptığınız atışlarda geri tepme etkisi azalıyor, kurşun çekirdeklerle da daha yumuşak tepkiler alıyorsunuz. Değiştirilebilen tipteki kabza sırtları sayesinde kabzayı aşağı yukarı her atıcının eline ayarlamak mümkün. Tetik erişim mesafesi (trigger reach) eli nispeten küçük atıcılara daha uygun. Namlu ve sürgünün uzunluğu silahın dengesine katkı sağlıyor, uzun nişan hattı ve nişan elemanlarının düzeni ise nişan almayı kolaylaştıran türden. Şarjör yuvasının havşalı olması da şarjörü daha hızlı ve güvenli şekilde yerleştirmenizi kolaylaştırıyor. Sürgü salma mandalı (hold open) ve şarjör düşürme düğmesine müdahale belli bir güç uygulamanızı gerektirse de, silahın bütün kumandalarına genel olarak erişim ve müdahale gayet kolay.
ÖZETLE
Estetik:Modern ve özenli işçiliği yansıtan bir görünüme sahip.
Kalibre: İri kalibreden hoşlanan atıcılar için vazgeçilmez.
Pratik kullanımı: Sportif bir .45 isteyenler için iyi bir tercih.
Kullanışlılık: Kontrol edilebilirlik düzeyi fazla ağır bir silah olmamasına rağmen gayet iyi.
Yaygınlığı: Sportif .45 kalibreli silahlar arasında kendisine birinci planda bir yer edinmeyi hak ediyor.
Fiyatı: Kesinlikle rekabetçi.
SATIN ALMAK İSTEYENLER İÇİN
Kimlere yönelik: Modern konseptle üretilmiş sportif bir .45 isteyen atıcılık tutkunları ve sporculara.
Neleri gerektiriyor: Kendisine hitap eden fişeklerle isabet oranı yükseliyor. Nişan alarak yapılan yavaş atışlarda tetik mekanizmasını iyi yönetmek lazım.
Neden satın alınır: isabet hassasiyeti, kontrol edilebilirliği, kalite, işçilik ve malzeme açısından olumlu özellikleri ve makul fiyatı nedeniyle.
Kimlerle kıyaslanabilir: Beretta Px4 Strom SD Type F, Glock 21 ve 21 Gen4, HK USP Samp;W Mamp;P 45, Tanfoglio Force sport.