6,35 MİLİMETRE CZ 92

1936 yılına dayanan bir projenin son ürünü, şu an üretilmekte olan 6,35 çapında tabancaların son kalanlarından ve DAO (sadece çift hareketli) tetik mekanizması ile dıştan horoza sahip çok az sayıdaki konvansiyonel cep tabancalarından biri. Minimal nişan düzenine rağmzen normal kullanım menzili içinde isabet hassasiyeti olan bir tabanca

Yıllar geçtikçe cep tipi olarak tanımlanan küçük tabancaların fişek yatakları giderek daha enerjik fişeklere uyarlandı, hatta bazen çok güçlü olanları da üretildi. Bu durum 20.yüzyılın büyük bölümünde üretilen ve çok sayıda satılan 6,35 çapında ultra kompakt tabancaların gerileme sürecini başlattı. Bununla birlikte, insanın üzerinde veya cebince çok kolay ve gizli şekilde taşıyabildiği, ayrıca ateş ederken çok iyi kontrol edilebilen bu tip “eski moda” kompakt tabancaların halâ bir hayli meraklısı, dolayısıyla doğal olarak üreticisi de var. İşte bu yazımsızın konusu da bu 6,35’liklerden biri, hatta en uzun ömürlüsü: İlk örneği 1936 yılında üretilen CZ 45 modelinin türevleri olan CZ 45 ya da VZOR 45 gibi versiyonlardan esinlenerek gerçekleştirilen CZ 92.

Bu tabanca, CZ 45 modeline kıyasla genel mekanik özelliklerin bir çoğuna sahip, ama manivelalı yerine düğmeli tipte şarjör düşürme mekanizmasıyla donatılmış ve şarjör düşürme düğmesi çok modern bir dizayna sahip kabzanın taban kısmına yerleştirilmiş. Hacimli kabza kapaklarının kapladığı kabzanın ön yüzünde (front strap) parmakların oturması için açılmış olan girintiler kabza kapakları üzerinde derin kanallar halinde şekil değiştirerek devam ediyorlar ve CZ 92’ye üstün bir tutuş özelliği kazandırıyorlar. 92 modeli, sürgüsünün kurma kertiklerinin yapısı ve sürgü ile ön gövde korkuluğunun (dust cover) yuvarlatılmış hatları itibarıyla da VZOR 45 modelinden ayrışıyor. Üstelik keskinliği giderilmiş bu parçaları sayesinde silahı kılıfa sokup çıkarma eylemi daha kolay ve hızlı gerçekleşiyor. Tabanca plastik çantasıyla birlikte satılıyor. Paket donanımında yedek şarjör, bir adet harbi, kullanım kılavuzu ve garanti belgesi mevcut.

Sürgünün sırtında uzanan kanal gez ve arpacığın yerini almış: İşlevsel açıdan olumlu sayılabilecek bu değişiklik kısa mesafeden atışlarda isabet hassasiyetini pek etkilemiyor.

AKILCI MEKANİZMA

CZ 92 sabit namlulu, basit geri tepmeli (blowback) kapanma sistemli, tek hareketli tetik mekanizmalı ve sürgü profilinden dışarı taşmayan harici horozlu yarı otomatik bir tabanca. 8 fişek kapasiteli şarjörler parlak siyah boyalı ve sol yüzlerinde bulunan 7 delik sayesinde kalan mühimmatı kontrol edebilme olanağı sağlıyorlar. Yani ikinci fişekten sekizinci fişeğe kadar her bir fişeğe tekabül eden bir delik mevcut. Şarjörlerin sağ tarafındaki deliklerden biri şarjörü tutan dişin geçmesi için yuvarlak değil kare şeklinde açılmış. Lastik şarjör tabanı aynen kabza kapakları gibi oldukça geniş. Şarjörün sol tarafında CZ logosu, silahın modeli, kalibresi ve üretildiği ülkeyi belirten yazılar mevcut. Sağ tarafta namlunun, sürgünün ve gövdenin üzerinde ise seri numarası görülüyor. Gövde hafif alaşımlı metalden imal edilmiş, sol tarafındaki kapak (45 modeliyle birlikte uygulanmaya başlamıştı) üretimi kolaylaştırdı gibi, silahın mekanizmasına kolay erişim de sağlıyor. Tetik sisteminde iki adet braket mevcut, tetiğin kendisi ise üstten bir pime tutturulmuş. Şarjör yuvasının ön kısmında besleme rampası ile namlu tırnağının geçtiği yarım daire şeklindeki yatak bulunuyor (bu da 20. Yüzyılın başlarında üretilen küçük çaplı yarı otomatik Browning tabancalardan alınan bir kavram). Şarjör yuvasının arkasına merkezi bir yere yerleştirilmiş olan kovan atıcı gerçekten çok küçük. CZ 92 modelinde sürgü tutma (hold open) ve manuel emniyet tertibatı bulunmuyor. (bu emniyet mandalı orijinal CZ 36 modelinde vardı, ancak çift hareketli tetik sistemine sahip bir tabancada gereksiz olduğu anlaşılınca iptal edildi). Silahtaki yegâne emniyet tertibatı otomatik şarjör emniyetinden oluşuyor ve bizim kanaatimizce silahın kullanım amacıyla biraz çelişiyor.

Fotoğrafta kabza kapaklarının oldukça kalın oldukları belirgin şekilde görülüyor, ama bu şekilde silah daha iyi kavranabiliyor. Hızlı atışlarda kabzayı iyi kavradığımızda isabet oranının yüksek olduğunu gördük.

Temiz ve yuvarlatılmış hatlara sahip sürgü üzerine uzun ve ince yapılı dış ekstraktör (kovan tırnağı) sabitlenmiş. Kurma kertiklerinin tutuculuk özelliği fazla olmasa da, sürgünün geri çekilmesi sırasında icra yayı ile horozun kinetik yayının birleşik hareketine bağlı gelişen direnci de o kadar fazla değil. Sürgünün iç kısımlarının neredeyse her noktasında görülen işçilik izleri silahın güvenilirliğini olumsuz etkileyecek düzeyde değil, gövdenin yüzey işçiliği kalitesi ise oldukça iyi.

Gövde hafif alaşımlı metalden. Yuvarlak hatlara sahip horoz sürgü profilinden dışarı taşmıyor, kovan atıcı ise siyah renkte ve mikroskopik yapıda. Şarjör yuvası önüne beslemeyi kolaylaştırmak için rampa açılmış, bir de namlu tutucu tırnağının geçtiği yarım daire şeklindeki yuva mevcut.

64 mm uzunluğundaki namluya sağa kıvrımlı 6 adet yiv açılmış. Fişek yatağı giriş ağzı ise havşalı. Tabancanın normal söküm işlemine şarjör çıkartılarak başlanıyor ve namluya sürülmüş fişek olup olmadığını anlamak için sürgüyü çekmek bırakmak gerekiyor. Daha sonra sürgüyü bir santimetre kadar geriye alıp namluyu saat yönünde yaklaşık dörtte bir tur döndürüyorsunuz. Böyle yaptığınızda namluyu tutan tırnak gövdedeki yuvasından kurtulmuş oluyor. Namluyu sürgüden çekip çıkartmak için bu sefer namluyu saat yönü aksine çeyrek tur kadar döndürmeli ve sonra da öne doğru itmelisiniz. Bu pozisyona geldiğinizde kuyruk çıkıntısını namluyu çekip alacak kadar aşağı indirmek mümkün oluyor. Namlu, kuyruk çıkıntısının içinde hareket ettiği yatak sayesinde döndürülebiliyor ve bu yatak sürgü içinde kovan atma penceresinin hemen altına bir oyuk şeklinde açılmış. Silahın mekanik aksamının yerleşimi ve kesinlikle gerekli olmayabilen parçaların iptal edilmesi sayesinde tabancayı oluşturan bileşenlerin sayısı da azaltılmış. Silahın detaylı parça çiziminde 39 adet parça gösteriliyor. Bu sayı bir Glock tabancadaki bileşenlerin sayısından birazcık daha fazla, ama arada on yıllarla ölçülen bir tecrübe farkı olduğu unutulmamalı.

NİŞAN DÜZENİ VE TETİK MEKANİZMASI

Sürgünün sırt kısmı boyunca “U” şeklinde uzanan ince bir kanal gez ve arpacık vazifesi görüyor. Zaten çok yakın mesafeden, hatta neredeyse temas halinde ateş etmek için tasarlanmış bir silahı daha fazla nişangahla donatmak herhalde gereksiz olurdu. İlk başta CZ’nin nişan düzeni biraz tereddüt yaratsa da, yakın mesafelerden birkaç el atış yaptıktan sonra bunun konsantrasyonunuza ve isabet yüzdesine pek de bir etkisi olmadığını görüyorsunuz.

Sadece Çift Hareketli çalışma sistemiyle donatılmış tetik kısa ve ağır. Tetik düşürme ağırlığı firmanın beyanına göre öngörülen 70 Newton (7,1 kg) sınırı içinde. Hızlı ve seri atışlarda çift hareketli tetik sistemi akıcı şekilde çalıştı, nişan alarak yapılan ağır atışlarda ise tetiğin direnci isabet oranını etkileyecek düzeyde olmadı.

Kabzanın kısa oluşu nedeniyle küçük parmağı yaslama şansı yok, ama yekpare kabza kapaklarının hacimli oluşu, front strap üzerindeki oyuklar ve ateşe hafif reaksiyon vermesi sayesinde CZ 92 çok iyi kontrol edilebilen bir tabanca.

Tetik düz ve geniş yüzeyli, çift hareketli tetik sistemi için ideal konfigürasyona sahip. Tetik düşürme ağırlığı çok fazla, firmanın beyan ettiği veri 7.100 gram. Tetik köprüsü ise dar.

Kabza kapaklarını çıkarttığınızda bir kapak daha ortaya çıkıyor, bunu da çıkarırsanız mekanik aksama erişim sağlanmış oluyor. Ortadaki delikte tetik bağlantısını kesmek için tetik braketinin sol tarafına bastıran yay görülüyor. CZ 92 üzerinde bulunan yegane emniyet tertibatı otomatik şarjör emniyeti.

6,35 mm çaplı CZ 36 modeli bu serinin ilk kaynağı. 92 modeliyle benzerlikleri bu resimde de fark ediliyor.

36 modelinin büyüğü olan CZ 38 Çekoslovak ordusu için 9 mm kısa çaplı olarak üretilmişti. Nazi işgali sonrası Alman Wehrmach birlikleri tarafından da kullanıldı ve Nazi hükümeti silahın bazı örneklerini Finlandiya’ya da sattı.

TEST ATIŞLARIMIZ

Atış denemelerinde 50 grain Tüm Metal Ceketli (FMJ) yuvarlak uçlu çekirdekle doldurulmuş Fiocchi ve Sellieramp;Bellot fişekler kullandık. Laklı tipte 4,5 mm Berdan kapsül kullandığımızda Sellieramp;Bellot kovanlarda namlu ağzı alevinin neden olduğu iki mikroskopik delik fark ettik ve bu kovanların en azından small pistol tipi geleneksel kapsüllerle bir daha doldurmaya uygun olmadıklarını gördük. Kendi doldurduğumuz fişeklerde Fiocchi marka 50 grain FMJ çekirdek, CBC kovan, CCI small pistol kapsül ve 1,6 grain dozunda Sipe N barut kullandık.

Dolum işleminde barut dozuna çok dikkat etmek gerekiyor ve bir grain ağırlığın onda biriyle ifade edilen doz hassasiyetine kesinlikle riayet etmek lazım. Nitekim, doz sınırı aşımında diğer kalibreler için kabul edilebilir düzeyde olan değerler 6,35’lik için tehlikeli basınçların açığa çıkmasına neden olabilir. 6,35 milimetre fişeğin yarı etekli semirim-med olması nedeniyle kovan ucu sıkılması yuvarlak veya roll crimp tipinde yapılabilir. Fiocchi çekirdekler sıkma oluğuna sahip olduklarından kovan ucu sıkılması işlemi (crimp) daha kolay gerçekleştiriliyor. Bitmiş fişeğin maksimum boyu 23,11 mm. Kovan kapasitesi ile kullanılabilen barutların düşük dozları arasındaki orantıyı dikkatli hesaplamak ve yanlışlıkla çift barut şarjı yapmamak gerekli. Fişek dolumu ile ilgili bazı Amerikan dergi ve kullanım kılavuzları bu tip silahlarda kullanılan fişeklere uygun çekirdek piyasada bulma şansının ve bulunanların da balistik performanslarının sınırlı olduğundan bahsediyorlar. Örneğin Hornady kullanım kılavuzunun yedinci baskısı Winchester 231 baruttan 1,2 ile 1,6 grain arası doz kullanılmasını, çekirdek olarak da 50 grainlik Hornady FMJRN seçilmesini öneriyor. 60 mm uzunluğunda bir namluda mermi hızı saniyede 198 ile 259 metre arasında değişirken, açığa çıkan kinetik enerji ise 6 ile 11 kgm arasında oluyor.

Atışlar sırasında fişeğin yatağa sürülmesi, kovanların çıkartılması ve atılması açısından silah sorunsuz çalıştı. Kovanları incelediğimizde Sellieramp;Bellot markalı olanlarda is izleri biraz fazlaydı, kendi doldurduğumuz CBC ve Fiocchi fişeklerde ise normaldi.

Deformasyon ise piyasa işi fişeklerde normalken, kendi doldurduklarımızda biraz daha fazlaydı. İğne izlerinin ise güçlü ve merkezi olduklarını tespit ettik. Test atışları sırasında fişek yatağından sürgüyü elle çekerek çıkarttığımız fişeklerin kapsüllerinde iğne izinin pek derin olmadığını gördük. O zaman bazı fişekleri yatağa sürerken, bunu sürgüyü daha enerjik hareket ettirerek ama tetiği ve horozu hafif geride tutarak yapmayı denedik. Bu şekilde, sürgünün geri dönüş hareketi tamamlandığında horozun istirahat pozisyonuna ve aynı zamanda ateş etme pozisyonuna geçmesini engellemiş olduk. Bunu yaptığımızda üstte belirttiğimiz anormallik bir daha yaşanmadı. Ama şunun altını çizmemizde yarar var: Üstte açıkladığımız hareket silahın kazara ateş almasına neden olabilir ve dolayısıyla sadece işin uzmanı tarafından ve tam güvenlik koşulları altında yapılması gerekir.

Fiocchi fişekler 5,1 kgm enerji açığa çıkardılar ve Tüm Metal Ceketli çekirdeği saniyede 176 metre hıza ulaştırdılar. Sellieramp;Bellot fişekler ise 7,0 kgm enerji ile çekirdekleri saniyede 206 metre hızla hedefe attılar. Kendi doldurduğumuz fişekler daha iyi performans sağladı ve 10,1 kgm enerji ile 247 metre/saniye hız değeri elde edildi.

Atış testleri sırasında kullandığımız fişekler (soldan): Fiocchi, Sellieramp;Bellot ve kendi doldurduklarımız. Hepsinde 50 grain Tüm Metal Ceketli (FMJ) yuvarlak uçlu çekirdek vardı.

İsabet testleri 10 metreden nişan alarak çift elle ve desteksiz şekilde yapılan atışlarla gerçekleştirildi. Atışlardan önce CZ’nin nişangahını oluşturan sürgüdeki ince kanalla iyi nişan alamayacağımızdan endişe ediyorduk, ama korktuğumuz gibi olmadı. Hatta oldukça iyi grupmanlar elde ettiğimizi söyleyebiliriz. Kendi doldurduğumuz fişeklere geçtiğimizde silahın ayarı tam yapılmış şekildeydi ve mermiler 10 metredeki hedefte nişan aldığımız noktanın hemen üzerine düştüler. Fiocchi fişeklerle aynı mesafeden yaptığımız atışlarda merminin hedefteki temas noktası biraz aşağı kaydı. Sellieramp;Bellot fişeklerle bu sapma biraz daha fazlalaştı. İsabet hassasiyeti üzerinde tetiğin ağır oluşunun olumsuz etkisi var elbet. Nişan alarak yapılan yavaş atışlarda istenmeyen sürtünme dirençleri algılanıyor, ama hızlı yapılan içgüdüsel atışlarda tetiğe kararlılıkla bastığınızda bunlar ortadan kayboluyor. Ama hızlı atışlarda tetik düşürme ağırlığının fazlalığı atışlar arası aralığın süresini uzatarak yavaşlamaya neden oluyor. Neyse ki, bu tip bir atış frekansı silahın kullanım amacına uygun.

Namlu uzunluğu 64 mm. Fişek yatağına geniş havşa açılmış olması beslemeyi kolaylaştırıyor. Namlu tutucu çıkıntısı gövde içinde açılmış yuvasına geçiyor.

Tetik köprüsünün boyutları eli büyük olan atıcılarda tetiğin hızlı kavranması açısından güçlük çıkarabilir. Tetik yüzeyi düz ve geniş, yani çift hareketli tetik sistemine uygun. Tetiğe işaret parmağınızın uç boğumunu oturtmanız gerekiyor, aksi halde, tetiği birinci ve ikinci boğum arasına yerleştirdiğinizde, eli küçük olanların bile tetiğe sonuna kadar basması zor, çünkü işaret parmağının ucu gövdeye çarpıyor. Hızlı ve seri atışlarda CZ keyif verebilen bir tabanca. Geri tepme etkisi neredeyse hissedilmeyecek kadar az, namlu şahlanması ise son derece sınırlı. Kabzanın boyutları ve dizaynı sağlam bir tutuş için yeterli, ama yine de en küçük parmağı kabzaya yaslamak olanaksız. Cep tipi bir tabanca olduğunu dikkate alırsak atış kapasitesinin çok iyi olduğunu söyleyebiliriz ve şarjördeki 9 fişeği hedefe tatmin edici bir isabetle yönlendirebiliyorsunuz. Kullanışlılık açısından değerlendirdiğimizde de, DAO yarı otomatik tabancaların basit mekanizmaya sahip oluşlarının getirdiği rahatlık kendini hissettiriyor. Sürgü tutma mandalının (hold open) bulunmayışı ise, son fişeği yaktıktan sonra silahın dolu olup olmadığının kontrol edilmesini daha da gerekli hale getiriyor. Elleri büyük olan atıcılar, kabza sırt mahmuzunun küçük oluşu nedeniyle horozun ısırıcı darbelerinden korunmak için silahı dikkatli kavramak zorundalar.

Fotoğrafta sürgüyü çekerek yataktan çıkardığımız bir kovanın tablası görülüyor. Kapsülde hafif bir iğne izi var.

Arkadaşımız test atışlarını yaparken.

SONUÇ

Kişisel savunma amaçlı bir silahta aslında mümkün olan en güçlü kalibrenin seçilmesi gerekir. Bu zorunlu ifadeyi kullandıktan sonra, kullanışlı ve kolay kontrol edişebilir bir tabanca olan CZ 92’nin bugün piyasada bulunan az sayıda 6,35’lik arasında önemli bir yer tuttuğunun altını çizelim. Çift Hareketli tetik sistemi hızlı kullanma amacına hizmet ediyor. Pratik kullanımda, karma hareketli tetik sistemine sahip silahlara kıyasla daha basit bir mekanizmaya sahip olması, güçlü stres altında daha kolay kullanılabilmesi için bir avantaj. Sadece temel mekanik aksamın kullanılmış olması silahı daha güvenli hale getirmiş, ama kullanıcı bunun yanı sıra otomatik iğne emniyetinin ve sürgü tutma mandalının bulunmayışı gibi faktörleri de dikkate almalı. Kişisel savunma amacı doğrultusunda sürgü tutma mandalının (hold open) bulunması şart değil, çünkü CZ 8+1 gibi bir ateş kapasitesine sahip. Ayrıca şarjörün tam boşalmadan önce tekrar yerine takılması da iyi olur. Talim yaparken, seri tamamlandığında, sürgü tutma mandalının olmayışı silahın boş olup olmadığının iyi kontrol edilmesini gerekli kılıyor. Test atışları sırasında üstte de ifade ettiğimiz gibi sürgüyü çekerek fişek yatağından çıkarttığımız fişeklerin kapsülünde iğne izi saptadık. Elimizde başka CZ 92 örnekleri bulunmadığından bunun sadece test ettiğimiz silahta mı, yoksa hepsinde mi gerçekleşen bir olay olup olmadığını bilemiyoruz.

TEKNİK KART

Üreticisi: Ceska Zbrojovka, www.czub.cz, info@czub.cz

Modeli: CZ 92

Tipi: Yarı otomatik tabanca

Çapı: 6,35 mm Browning

Özel kullanım amacı: Kişisel savunma silahı

Mekanizma: Basit geri tepmeli kapanma sistemi (blowback)

Tetik mekanizması: Çift Hareketli tetik sistemi, beyan edilen maksimum tetik düşürme ağırlığı 70 N (7,1 kg).

Besleme sistemi: Tek sıralı şarjörle

Fişek kapasitesi: 8+1

Ateşleme sistemi: Dıştan horoz ve devinimsel (ataletli) iğne

Emniyet tertibatı: Otomatik şarjör emniyeti

Namlu: 64 mm uzunluğunda, sağa kıvrımlı 1/10” hatveli 6 adet yiv

Nişan düzeni: Sürgünün sırt kısmına açılmış yarım daire formunda ince kanal

Toplam uzunluk: 126 mm

Yükseklik: 94,5 mm

Kalınlık: 24 mm

Ağırlık: Boş durumda 309 gram

Malzeme: Namlu ve sürgü karbon çelik, gövde hafif alaşımlı metal, kabza kapakları plastik

Yüzey işçiliği: Mat siyah (black polycoat)

Katalog numarası: 11.384 (genel silah)

SATIN ALMAK İSTEYENLER İÇİN

Kimlere yönelik: Şiddetli geri tepme üretmeyen ve cepte bile taşınabilen bir silaha sahip olmak isteyenlere.

Neleri gerektiriyor: Hızlı ve seri atışlarda tetik mekanizmasını iyi yönetebilmek için talim şart. Gizli taşıma amacı doğrultusunda bir de cep tipi kılıf lazım.

Neden satın alınır: Küçük boyutları ve hafifliği nedeniyle. Ama aynı zamanda hızlı ve basit kullanım sağlayan mekanik aksamının akıllı düzeni için de satın alınabilir.

Kimlerle kıyaslanabilir: Karma tetik mekanizmalı Taurus, PT 25 ve PT 25 Polymer.

ÖZETLE

Estetik: Çizgisel, kabza kapakları işlevsel ve silaha güncellik kazandırmış.

Kalibre: Pratik kullanım amacı için sınırlı balistik performans sunduğu bir gerçek.

Pratik kullanımı: Hızlı ve kullanışlı oluşu bir avantaj, zira bu özelliği onu 6,35 çaplılar içinde ön plana çıkarıyor.

Kullanışlılık: Kolayca kontrol edilebiliyor, zira geri tepme ve namlu şahlanması sıfıra yakın.

Yaygınlığı: Kendi dar segmentinde kullanıcısı var.

Fiyatı: Makul.