Şarjörü kısaca tanımlayacak olursak içi fişekle (mermiyle) doldurulmuş, fişekleri tekli veya toplu olarak fişek yatağına süren (atış mekanizmasının türüne göre) ve bu şekilde silahın temel parçalarından biri olan bir nevi fişek kutusu görevi gören parçadır.
Bu kutuya mermiler kutu şarjör ise üst üste, silindirik şarjörse yan yana sırayla dizilir ve şarjör, tabancanın kabza olarak adlandırılan, elle tutulan kısmının içindeki yuvaya yerleştirilir. Silah her ateşlendiğinde, fişek çekirdeği barutun genleşmesiyle beraber kovandan ayrılarak namludan çıkarken, kovan da barutun patlama gücü sayesinde silahın sürgüsünü geriye doğru iter ve sürgü geri geldiğindeyse boş kovanı dışarı atar ve yeni gelecek mermiye yer açar. Sürgü, tepme kuvvetinin etkisiyle boş kovanı dışarı atarken icra yayı ve milinin itme kuvveti sayesinde ileri sürülür ve bu esnada yeni ateşe hazır bir fişek denamlu yatağına yerleştirilmiş ve ateşe hazır bir konuma gelmiş olur.
Bu anlatılan klasik otomatik/yarı otomatik ateşli silahların temel çalışma prensibidir. Şarjörlü tabancaların sürügüsü her atış sonunda ileri-geri gitme hareketi yaparak hem patlamış fişeğin boş kovanını dışarı atar hem de atışa hazır yeni fişeği namlu ağzına sürer ve tabiki de horozu da kurulu hale getirir. Bu işlem tam otomatik silahlarda, silahın türüne mekanizmasına göre saniyde 4-5 defa tekrarlanabileceği gibi saniyede 1 atış oranına da düşebilir. Bilhassa şarjörün tarihte yerini ilk aldığı sıralarda piyasaya hakim olan toplu tabancalara karşı çok büyük bir avantaj sağlamış olan şarjörler, piyasadaki hakimiyeti kısa sürede ele geçirmiştir. Toplu tabancalara nazaran çok daha hızlı bir atış mekanizması imkanı sağlamakla beraber fişek kapasitelerinin fazla olması operatif anlamdaki en büyük başarılarındandır.
|
|
|
Tabi şarjör değiştirme süresinin de toplu tabancalara nazaran çok daha pratik ve kısa sürmesi, şarjörleri ön plana çeken ayrı bir unsur olarak karşımıza çıkar. Şarjörler genelde 6+1’den başlayarak silahın türüne ve yapısına göre çok fazla sayıda fişek haznesine sahip olabilirler. +1 tabiriyle anlatılmak istenen fişek yatağında ateşlenmeye hazır olarak bekletilen merminin ta kendisidir. Diğer büyük rakamsa şarjörün içindeki mermi sayısını belirtir. Tabi bu durumda bize silah güvenliği konusunda önemli bir noktaya götürür. Silah önceden kurulmuşsa şarjördeki ilk fişek mermi yatağına sürülmüş demektir ki sadece şarjörü çıkarmak silahın boş olduğunu göstermez.
Şarjör çıkarıldıktan sonra ayriyeten sürgü çekilerek fişek yatağında mermi olup olmadığı da kontrol edilmelidir. Bu özellikten dolayı silahın maksimum mermi sayısıyla doldurulması arzu ediliyorsa, dolu şarjör takılıp mekanizma kurulduktan sonra şarjör çıkarılıp, fişek yatağına sürülmüş mermi yerine bir fişek daha basılmalıdır. Şarjörlere ve silah mekanizmasına kısaca değindikten sonra NATO ülkerli arasında yapılan STANAG (Standardization Agreement) protokolüne de değinmek gerekir. Üye ülkeler arasında belli bir askeri standartın tutturulması için çıkarılan bu protokol gereği yapılan düzenlemelerden şarjörler de nasibini almıştır. Şarjörlerin yapısına gelecek olursak şarjörler genelde şarjör gövdesi, şarjör yayı, gerdel, şarjör kapağı, şarjör kapak kiliti olmak üzere 5 temel parçadan oluşur. Şarjör gövdesi, şarjörün en büyük parçasıdır ve içine fişeklerin yerleştirildiği bölümdür.
|
|
|
Gövdenin üzerinde bulunan yuvarlak deliklerden fişeğin içindeki fişek sayısı belirlenebilir. Şarjör yayı, gerdeli yukarı iterek ateşlenen her fişeğin yerine yenisinin gelmesini sağlar. Genelde çelikten yapılır ve dayanıklı bir yapısı vardır. Yayın düzgün çalışmaması şarjörün bütün fonksiyonunu bitirir. Gerdel ise yayın üzerinde bulunan ve fişeklerin üzerine yerleştirildiği parçaya denir. Genelde sert plastikten imal edilir. Şekli; gövdenin, fişek yatağının ve şarjör dudaklarının şekline göre dizayn dilmiştir. Şarjör kapağı, şarjör yayı ve şarjör gövdesinin alt kısmında bulunan ve fişeklerin şarjör içerisinde muhafazasını sağlayan parçadır. Gövdenin alt tarafında bulunan kızaklardan sürülerek takılır. Kimisinin ortasında şarjör kapak kilitinin geçmesi için yuvarlak bir delik bulunmaktadır. Şarjör kapak kiliti ise şarjör gövdesi ve şarjör yayı ile şarjör kapağını bir arada tutan, şarjörün sökülmesini ve parçaların birbirine kilitlenmesini sağlayan en küçük parça olarak karşımıza çıkar.
