Oliver F. Winchester – Bir Vizyon Sahibi Oliver Fisher Winchester, ateşli silahların geleceğini gören yenilikçi ve hedefinden şaşmayan bir adamdı ve manivela mekanizmalı tüfek üzerine kurulmuş bir sanayi imparatorluğu inşa etti
Boston’da 1810’da doğan Winchester’ın ticarete erkek gömleği üretimi ile atılmıştı. Hızla büyüyen silah sanayinin ekonomik potansiyelini gören Winchester, yatırımcı ve sermaye toplamaya başladı. Winchester, 1857 senesinde Horace Smith ve Daniel B. Wesson adında iki yaratıcı beyefendiden Volcanic Mükerrer Atışlı Silahlar Şirketi’nde tek başına söz sahibi olacak kadar hisse satın aldı. Mucit Benjamin Tyler Henry ve Nelson King’in yardımıyla, Winchester silahların tasarımlarını ince ince işlemeye koyuldu ve 22 Mayıs 1866’da Winchester Mükerrer Atışlı Silahlar Şirketi ortaya çıktı. İlerki 14 yıl içerisinde, Winchester dur durak bilmeden yeni pazarların keşfine çıktı, yeni ürünler yarattı ve manivela mekanizmalı tüfekleri için yeni imkanlar aradı.
Amerikan Batısı’nın yerleşime açılması ve Avrupa ile Yakın Doğu’da askeri çatışmaların devam etmesi, Winchester silah ve mühimmatı talebinin tam gaz devam etmesine yardımcı oldu.İçinde bulunduğu toplumun siyasi hayatında aktif olan Winchester, New Haven şehrinde komisyon üyesi, 1864’te Cumhuriyetçi Başkanlık Seçmeni, 1866 ve 1867’de de Connecticut vali vekili oldu. Sağlığı zaman ilerledikçe kötüleşen Oliver F. Winchester 11 Aralık 1880’de 70 yaşında New Haven, Connecticut’ta öldü. Halefi olarak yetiştirdiği oğlu William Wirt Winchester ise, şirketin kontrolünü ele geçiremeden, bir sonraki senenin Mart ayında veremden öldü.
Başkan Roosevelt’in Winchester’ları
1876 Centennial Modeli, Dakota arazisinde daha sığır çiftçisi olan genç Theodore Roosevelt’in en sevdiği av tüfeği olmuştu. Roosevelt 1885’te kaleme aldığı bir yazıda şöyle buyurdu: “Winchester… şimdiye kadar sahip olduğum şüphesiz en iyi silah, ve artık neredeyse yalnızca onu kullanıyorum…” Vahşi yaşamı koruma ve adil avlanma uygulamalarını teşvik etmek amacıyla, Roosevelt 1887’de Boone ve Crockett Kulübü’nü kurmaya yardımcı oldu. Roosevelt, hayatı boyunca sivil ve askeri nişancılığın desteklenmesi ile vahşi yaşam ve doğal kaynakların korunmasında yorulmaksızın çalıştı. Roosevelt 1898 İspanyol-Amerikan Savaşı’nda görülmemiş bir ulusal şöhret edindi. 1900’de başkan yardımcısı seçildi, 1901’de William McKinley öldürüldüğünde başkanlık sorumluluğunu üzerine aldı ve daha sonra da 1904’te tekrar seçildi.
1909’da Roosevelt’in Beyaz Saray’ı terk ettiği anda yaptığı ilk iş, oğlu Kermit ile Afrika’ya bir yıllık safariye gitmek oldu. Kişisel eşyaları arasında, 15 kasayı dolduran yepyeni Winchester tüfekleri ve mühimmatı yer alıyordu. Smithsonian Kurumu’nun sponsorluğunda düzenlenen gezi, farklı türdeki 1,000’i aşkın hayvanın bilimsel araştırma ve sergilenme amacıyla ABD’ye postalanmasıyla son bulur. Winchester 2009’da Roosevelt’in meşhur gezisinin 100’üncü yıldönümünü özel paketlenmiş mermilerle beraber gelen 1895 Model özel bir tüfekle kutladı. Roosevelt’in imzası ve Afrikalı av hayvanlarının oyma baskılarıyla pek bir süslenmiş tüfek, başkan’ın gözde aslan avlama mermisi 405 Winchester’ı ateşliyor.
Winchester Tarihçesi
1866 model manivelalı tüfek, Winchester adını taşıyan ilk silahtı. Sarı renkteki bronz ve pirinç alaşımı kubuzu nedeniyle “Yellow Boy” ismini alan tüfek, bir dolduruşta seri atış imkanı veren mükerrer atışlı mekanizmasıyla meşhur olmuştu. Osmanlı İmparatorluğu’nun satın aldığı 1866 model 45,000 adet uzun namlulu tüfek ve 5,000 adet karabina, 1877 Osmanlı-Rus Savaşı’nda kullanıldı. Plevne Savunması’nda askeri kuvvetleri yetersiz olan Türkler, bu dezavantaja rağmen karşı güçlerin dört kat daha fazla kayıp vermelerine sebep oldu. Winchester tüfekleri o zamanda öyle büyük bir zafer sağladı ki, savaştan sonra Ruslar meşhur Mosin-Nagant tüfeğini tasarlamaya karar verdi.
“Batı’yı Kazanan Silah” gibi prestijli bir ünvan edinen 1873 model manivela mekanizmalı tüfekten 720,000 adet üretildi. Aslen .44-40 çaplı mermiler için tasarlanan tüfeğin daha sonra .348-40 ve .32- 20 kalibrelik versiyonları da üretildi. Bunlar aynı zamanda yaygınca kullanılan tabanca fişekleri olduğundan, silah sahipleri yanlarında rahatlıkla sadece tek çeşit mermi taşıyabiliyordu.
Tabancalara da uygun olan küçük boy çevre ve merkezden ateşlemeli mermi yerine büyük av hayvanlarına yönelik yüksek kuvvetli merkezden ateşlemeli tüfek mermisi kullanan 1876 Centennial, 1866 ve 1873 modellerine göre daha ağır, daha heybetli bir yapıya sahipti. Bu tüfek genç ve av düşkünü ABD Başkanı Theodore Roosevelt’in gönlünde ilk taht kuran Winchester tüfeğiydi.
John Browning’in tasarladığı Winchester 1885 model Single Shot tüfeği, aslen o zamanlar yükselişte olan uzun menzilde atış sporlarına olan talep üzerine geliştirilmişti. O vakte kadar mükerrer atışlı silahları ile ünlenmiş olan Winchester, zamanının tek atışlı silah devleri Sharps, Remington, Stevens ve daha nicelerine kendi alanlarında meydan okumaya karar verdi. Öyle de başarılı oldu ki, .257 Roberts mermisinin mucidi binbaşı Ned H. Roberts, 1885 model Single Shot’ın “şimdiye kadar üretilmiş en güvenilir, güçlü, ve genel olarak en iyi tek atımlık tüfek” olduğunu ifade etti. Winchester 1885’ten 1920’ye kadar yaklaşık 140,000 adet Single Shot imal etti. Tüfeğin ateşleme mekanizması o kadar kuvvetliydi ki, şirket tüm yeni üretilen fişeklerin denemelerini sık sık bu tüfekle gerçekleştirirdi. 1885 modeli, halen en çok kalibre seçeneğine sahip Winchester tüfeği.
1886 model manivelalı tüfeği, .45-70 kalibre gibi daha da kuvvetli mermiler için tasarlanmıştı. Aslen kara barut ile kullanılmak üzere tasarlanan tüfeğin mekanizması, daha sonra sadece birkaç ufak değişiklikle o zamanlar yeni yeni kullanılmaya başlanan dumansız barutu da ateşlemek için yeterince kuvvetliydi.
Yivsiz av tüfeği üretimine geçmeye karar verildiğinde, tasarımcı John Browning pompalı bir mekanizmanın daha uygun olacağını belirtmişti. Ancak manivelalı mekanizmayla markalaşmış olan Winchester bu fikre karşı çıkmıştı. Bunun üzerine işe koyulan Browning, 1887’de tarihin ilk başarılı mükerrer atışlı yivsiz av tüfeğini tasarladı.
1880’lerin sonlarına doğru, Winchester şirketi Browning’den 1873 modelinin yerine geçecek bir tüfek tasarlamasını ister, çünkü silahın çevreden ateşlemeli versiyonunun alıcısı yoktu. 1888’de, John ve Matthew Browning adına yeni bir tasarımın patenti yayınlanmıştı. Bu patent ile, Winchester tarihin ilk .22 kalibre mükerrer atışlı pompalı tüfeğini imal etti. 1890 model yivli av tüfeği oldukça başarılı oldu. 1932’ye kadar bu tüfekten neredeyse 849,000 adet üretildi.
Winchester, 1892’de daha kısa ve düşük basınçlı tabanca mermileriyle uyumlu bir tüfek modeli üreterek köklerine döndü. Ancak bu tüfek, 1886 modeline dayalı güçlü bir mekanizmaya sahip. Winchester toplamda 1,004,675 adet 1892 model tüfek üretti. Üretimi 1930’larda durdurulsa da, Brezilyalı ve İtalyan silah üreticileri .357 Magnum, .44 Magnum ve .454 Casull gibi ağır mermileri ateşleyebilen 1892 model replikaları üretmeye devam ediyor.
1905 modeli, hem ilk yarı otomatik hem ilk sökülebilir kutu şarjörüne sahip Winchester tüfeğiydi. İşadamı Harry Payne Whitney, Kuzey Kutbu’na düzenlenen bir keşif gezisinde bu tüfeği tercih etmişti. Tüfek aşırı soğuk havalarda takır takır işleyebiliyordu, ancak Misk sığırı gibi büyük av hayvanlarına karşı yeterince etkili değildi. Winchester böyle arka arkaya birkaç merkezden ateşlemeli yarı otomatik tüfek üretti. Bunlardan ikincisi, Fransız, İngiliz ve Rus pilotlarının resmi olarak uçaklarında bulundurduğu 1907 modeliydi, sonuncusu da 1910’da üretilmişti.
Daha sonra 12 model ismini alan 1912 modeli, tarihin en başarılı pompalı tüfeklerinden biriydi. TC Johnson tarafından 1897 modelin horozsuz bir modifiyesi olarak tasarlanan tüfek, 1963’e kadar 2 milyon adet üretildi. 1897 modelde olduğu gibi, taşıma kolaylığı amacıyla sökülü halde satılıyordu ve Kore, Vietnam ve her iki Dünya Savaşı’nda kullanıldı. 12 model tüfeği ordu, polis, avcılar ve atıcılar arasında popülerliğini uzun süre korudu.
Birinci Dünya Savaşı boyunca, Winchester 47,000 adet Browning BAR ve 870 milyon mermi üretti. John Browning, o sıralarda Winchester’ın cephane mühendisleriyle efsanevi 50 kalibre makinalı tüfek mermisini geliştirmeye başladı. Devasa .50BMG, anca 1921’de kullanıma geçebiliyor. Hatta BMG’nin açılımı, John M. Browning’in tasarımına ithafen “Browning Machine Gun” yani, “Browning Makineli Tüfeği” şeklindedir.
Winchester, 1920’de 52 model .22 kalibre sürgü mekanizmalı tüfeği üretti. Yüksek isabet kabiliyeti olan bir silah olarak tasarlanan tüfek yıllarca ABD’nin bir numaralı küçük çaplı atıcılık tüfeği olarak görüldü. “.22’lerin kralı” olarak bilinen 52 modeli, ABD’li av ve doğa sporları dergisi Field amp; Stream dergisi tarafından “şimdiye kadar üreltimiş en iyi 50 silahtan biri” ve Winchester tarihçisi Herbert Houze tarafından “tasarımı kusursuz” olarak tanımlandı.
Winchester, 1931’de 21 model adını verdiği şaşaalı çifteyi piyasaya sürdü. Tüfekten 1960’a kadar 30,000 adet üretildi. Tüm kaliteli çift namlulu av tüfeklerinde olduğu gibi, atış hizalarını dengeleme işlemi silahın imalini oldukça zahmetli hale getiriyordu. 21 model, çeşit çeşit özel işlemeli versiyonları ve kaliteli işçiliği sebebiyle koleksiyoncuların halen peşinde koşturduğu bir tüfektir.
1936’da sahneye gelen 70 model, Winchester’ın spor amaçlı ürettiği ilk merkezden ateşlemeli, sürgü mekanizmalı tüfektir. 70 model kısa sürede üstün isabet kabiliyeti ve güvenilirliği ile ünlendi ve “Piyadenin Tüfeği” lakabını aldı. Seneler içerisinde türlü varyantları çıkan tüfek o kadar popüler ki, şu ana kadar milyonlarcası satıldı ve üretimine bugün bile halen devam ediliyor.
İkinci Dünya Savaşı adım adım yaklaşırken, Winchester ABD ordusu için 65,000 M1 Garand tüfeği sağladı ve savaş boyunca da aynı tüfekten yarım milyondan fazlasını imal etti. Winchester, M1 Garand’ı üretme izni olan tek özel şirketti. 1941’de, Winchester mühendisleri bir hafif makinalı karabina ve mühimmat kombinasyonu üzerinde çalışmaya başladı ve 13 gün sonra hükümete çalışan bir model sunmayı başardı. Tüm faaliyetlerini müttefiklerin zaferine yoğunlaştıran Winchester, savaş boyunca imal edilen 6 milyon M1 karabinalarından 800,000 tanesini üretti. Savaş zamanı üretim tavan yaptığında, Winchester ve ilgili şirketlerinin 60,000’den fazla çalışanı vardı. Winchester ve ona bağlı ne kadar bağlı birim ve kuruluş varsa, ABD askerlerine yaklaşık 15 milyar mermi sağladı.
1955’e gelindiğinde, Winchester’ın en son ürettiği manivela mekanizmalı tüfeğinden beri 60 sene geçmiştir. 88 model, döner sürgülü, sökülebilir kutu şarjörü olan bir av tüfeğiydi. 1894 ve 1892 modellerinden sonra Winchester’ın en çok satan manivelalı tüfeğidir.
Winchester, 1972’de 1894 modelin çevreden ateşlemeli versiyonunu üretir. 9422 model adı verilen tüfeğin amacı manivela mekanizmalıları yeni nesille tanıştırmaktır. 9422 modele nişan dürbünü takmak mümkün, ve kullanımı kolaylaştıran birkaç teknik oynama dışında, tüfeği eski Winchester’lardan ayırt etmek zor. Western’ler izleyerek büyümüş müşterilerin pek beğendiği tüfeğin 2005’e kadar birçok varyantı çıktı.
Winchester 1974’tte Super X Model 1 otomatik doldurmalı yivsiz av tüfeğini üretti. 1976’da altı kişilik bir atıcı takımı aynı tüfeği kullanarak bir günde 24,000 hedef vurarak eskiden 9,000 olan dünya rekorunu yendi.
